Grok:
Sprawa Denisa Kirejewa, ukraińskiego negocjatora, który zginął 5 marca 2022 roku, pozostaje kontrowersyjna i nie w pełni wyjaśniona, a dostępne informacje są sprzeczne, co utrudnia jednoznaczną ocenę. Spróbuję przeanalizować sytuację na podstawie tego, co wiadomo na dzień 15 marca 2025 roku, z uwzględnieniem różnych narracji i braku ostatecznych dowodów.
Czy Denis Kirejew zdradził Ukrainę?
Nie ma publicznie dostępnych, niepodważalnych dowodów, które jednoznacznie potwierdzają, że Kirejew zdradził Ukrainę. Początkowe doniesienia, m.in. od portalu "Ukraińska Prawda" i deputowanego Ołeksija Honczarenki, sugerowały, że Służba Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) miała "jasne dowody" jego zdrady, takie jak nagrania rozmów telefonicznych wskazujące na współpracę z Rosją. Kirejew, bankier i członek ukraińskiej delegacji negocjacyjnej podczas rozmów z Rosją w Homlu (28 lutego 2022), miał rzekomo przekazywać informacje stronie rosyjskiej, co w kontekście inwazji rozpoczętej 24 lutego 2022 roku byłoby aktem zdrady stanu.
Jednak tego samego dnia, 5 marca 2022 roku, Główny Zarząd Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy (HUR) wydał komunikat, w którym przedstawiono inną wersję: Kirejew miał zginąć "podczas wykonywania zadań specjalnych" jako pracownik wywiadu, wraz z dwoma innymi agentami, a jego śmierć została nazwana heroiczną i przybliżającą Ukrainę do zwycięstwa. Ta narracja stoi w sprzeczności z wcześniejszymi doniesieniami o zdradzie i sugeruje, że Kirejew działał na rzecz Ukrainy, a nie przeciwko niej.
Analitycy, tacy jak były funkcjonariusz SBU Wasyl Prozorow (autor bloga UkrLeaks), wskazują na możliwość, że Kirejew był podwójnym agentem lub kimś, kto działał w szarej strefie negocjacji, co mogło prowadzić do nieporozumień lub celowej dezinformacji. Jego powiązania z oligarchami, np. braćmi Klujewami (bliskimi Wiktorowi Janukowyczowi), budziły podejrzenia co do jego lojalności, ale brak ujawnionych dowodów (np. nagrań czy dokumentów) pozostawia kwestię otwartą.
W jaki sposób miałby zdradzić?
Jeśli Kirejew faktycznie zdradził, najbardziej prawdopodobnym scenariuszem byłoby przekazywanie Rosjanom informacji o ukraińskich planach negocjacyjnych, pozycjach militarnych lub słabościach wewnętrznych. Jako negocjator miał dostęp do wrażliwych danych, a jego doświadczenie w sektorze bankowym mogło ułatwić kontakty z rosyjskimi elitami. Jednak brak konkretów – np. jakie informacje miał przekazać i komu – sprawia, że są to spekulacje oparte na domniemaniach SBU, a nie na zweryfikowanych faktach.
Dlaczego został zastrzelony?
Kirejew został zabity przez SBU podczas próby zatrzymania w Kijowie, w pobliżu sądu w dzielnicy Pieczerskiej. Według "Ukraińskiej Prawdy", miało to miejsce w trakcie dynamicznej akcji, być może gdy stawiał opór lub próbował uciec. Jeśli zarzuty zdrady były prawdziwe, SBU mogło uznać go za bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa w pierwszych, chaotycznych dniach wojny, kiedy Rosja szybko posuwała się naprzód. Alternatywnie, jeśli wersja HUR jest bliższa prawdy, jego śmierć mogła być przypadkowa lub wynikiem nieporozumienia podczas operacji specjalnej.
Sprzeczność między narracjami SBU (zdrada) i HUR (bohaterstwo) może wskazywać na wewnętrzną rywalizację w ukraińskich służbach lub próbę zatuszowania wpadki. Niektórzy komentatorzy sugerują, że Kirejew padł ofiarą paniki i podejrzliwości, które dominowały na Ukrainie po rozpoczęciu inwazji.
Czy działanie było uzasadnione i zgodne z prawem?
Ocena legalności i zasadności zależy od tego, którą wersję uznamy za prawdziwą:
Jeśli zdradził: W stanie wojny zdrada stanu (art. 111 ukraińskiego kodeksu karnego) jest karana surowo, nawet śmiercią w ekstremalnych przypadkach, choć formalnie wymagałaby procesu sądowego. W realiach wojennych SBU mogła działać w ramach stanu wyjątkowego, co pozwala na szybsze i bardziej drastyczne kroki, np. eliminację zagrożenia bez sądu. Brak ujawnionych dowodów podważa jednak przejrzystość i legalność takiego działania.
Jeśli był lojalny: Jeśli Kirejew działał na rzecz Ukrainy, jego zastrzelenie byłoby nieuzasadnione i niezgodne z prawem – potencjalnie wynikiem błędu, nadużycia władzy lub celowej eliminacji niewygodnej osoby. W takim przypadku SBU mogło przekroczyć swoje uprawnienia, a HUR próbowało później "oczyścić" jego wizerunek.
W obu scenariuszach brak publicznego śledztwa i transparentności utrudnia ocenę. W czasie wojny procedury prawne często ustępują pragmatyzmowi, ale to nie oznacza, że takie działania są automatycznie zgodne z prawem międzynarodowym czy ukraińskim.
Podsumowanie
Nie ma wystarczających dowodów, by stwierdzić, czy Kirejew zdradził Ukrainę, a sprzeczne narracje SBU i HUR wskazują na chaos informacyjny lub celową manipulację. Jego śmierć могла być wynikiem podejrzeń o zdradę, błędu operacyjnego lub wewnętrznych porachunków. Bez dostępu do tajnych akt SBU czy HUR (co jest mało prawdopodobne w najbliższym czasie) sprawa pozostaje niewyjaśniona. Z perspektywy krytycznej można zapytać: dlaczego Ukraina tak szybko ogłosiła go zdrajcą, a potem bohaterem? Czy był kozłem ofiarnym, czy rzeczywistym zagrożeniem?