Illustration by Dan Page
حتما بخاطر داريدكه در اوايل دهه نود ميلادى پس از شكستن ديوار برلين دنيا در حال تغيير و شكل گيرى مجدد بود و مردم دنيا به هزاره جديد كه در راه بود چشم دوخته بودند. در همين ايام تكنولوژى جديدى هم در حال ظهور بود، اينترنت
در ابتدا مردم نميدانستند كه با اينترنت چه كارهايى را ميتوان انجام داد و كسانى كه بدنبال استفاده از آن بودند با واژه ها و برنامه هاى جديدى مواجه ميشدند مانند "پروتكل زمان شبكه" ، "مجموعه پروتكل اينترنت" ، "قرارداد هدايت انتقال" و ديگر توضيحات جديد درباره اين تكنولوژى. در آن زمان هچ كسى پيشبينى نمى كرد كه اينترنت در عرض ٢٠ سال نقش حياتى را در زندگى بشر ايفا كند
امروزه باگذشت سالها ميبينيم كه اينترنت بخش جدايى ناپذير زندگى مردم دنيا شده است. فيسبوك، تلگرام، وايبر، شبكه هاى تلوزيونى اينترنتى، بانكها، كنترل ترافيك شهر، بخش آموزش، فروشگاههاى آنلاين و هزاران هزار استفاده اى كه از اينترنت ميشود. و جالب اينجاست كه اكثر كاربران اينترنت هنوز هم اين پروتكلها را نميشناسند
با اين مقدمه در زمان به جلو حركت ميكنيم
در سال ٢٠٠٨ در جريان بحران مالى نظام سرمايه دارى، بسيارى از موسسات مالى و بانكى در سراسر جهان اعلام ورشكستگى كردند و بسيارى از مردم درنقاط مختلف دنيا اموال و دارايى خود را از دست دادند كه باعث سلب اعتماد مردم از موسسات مالى و بانكى شد. در همان ايام يك ايده جذاب و در ظاهر زودگذر مطرح شد. در تاريخ ١٠ آبان يك رمزنگار ناشناس كه خود را ساتوشى ناكاماتو ناميد، طرحى را ارائه كرد كه خودش آنرا اين گونه توضيح ميدهد: "يك سيستم پولى الكترونيكى جديد كه كاملا 'همتا به همتا' است و نياز به شخص ثالث ندارد". آقاى ساتوشى اين پول جديد را بيتكوين ناميد
از آن زمان به بعد مردم دنيا به سه دسته تقسيم شدند. ١- كسانى كه فكر ميكنند بيتكوين يك طرح كلاهبردارى و اسكم است. ٢- كسانى كه فكر ميكنند اين تكنولوژى براى چندين دهه همچنان شگفتى خلق خواهد كرد. ٣- و اما دسته سوم كه كم هم نيستند را افرادى تشكيل ميدهند كه شناختى از بيتكوين ندارند و فقط هر از گاهى از برنامه هاى تلوزيونى در مورد آن شنيده اند
من خود به دسته دوم تعلق دارم و درك ميكنم كه چرا ديگران بيتكوين را متفاوت نگاه ميكنند
دسته اول، افرادى كه باور دارند اين يك طرح اسكم و كلاهبردارى است. اين افراد دلايلى مانند: نبودن يك سازمان مركزى براى نظارت، نداشتن پشتوانه دولتى، نوسانات بسيار شديد بازار (ارزش بيتكوين تا بالاى ١٠٠٠دلار هم صعود داشته است. در حال حاضر ٥٦٠ دلار است)، سقوط اصرار آميز يكى از صرافيهاى بزرگ و... را براى ادعاى خود مبنى بر اسكم بودن اين طرح ذكر ميكنند
اگر اين افراد نسبت به مسائل بالا شكى داشتند با اعلام سناتور آمريكايى "راند پائول" در استفاده از بيتكوين در كمپين انتخاباتى خود، شم خود را به يقين تبديل كرده و اين طرح را دسيسه دولت آمريكا خواندند
همچنين ميتوان درك كرد كه چرا عموم مردم درباره بيتكوين سردرگم هستند و شناخت آنرا راحت نميدانند، اين بخاطر -بلاكچين- است كه اساس آن بر پايه نوعى رمزنگارى محرمانه است، چيزى شبيه به اسرار كتاب جادويى! كه درك آن امكانپذير نيست. اين دسته از افراد فكر ميكنند كه بيتكوين يك چيز سياه و جادويى است و بهتر است به سمتش نرويم و از آن دورى كنيم
البته همه اين نگاهها قابل درك ميباشد اما اين طرح نسبتاً جديد همچنان جاى تأمل دارد، چرا كه تكنولوژى نهفته در دل ارزهاى ديجيتالى مثل بيتكوين، با متحول كردن زندگى ما در آغاز راهى است كه همگان آنرا خواهند ستود. امروزه همانند دهه نود ميلادى كه اينترنت را با خود به ارمغان آورد، با ظهور يك تكنولوژى جديد مواجه هستيم، بلاكچين
در اساس، بلاكچين يك روش رمزنگارى شده است كه مشخص ميكند "مالك" واقعىِ يك "دارايى" كيست يا چيست
در اين مورد مشخص "بيتكوين" را ميتوان "دارايى" و همچنين "شخص يا موسسه"را "مالك" قلمداد كرد. بلاكچين پايگاه اطلاعاتى كاملا پويا است كه بصورت دائمى در حال بروزرسانى ميباشد و هر شخصى يا نهادى تنها اطلاعاتى را دارد كه خودش مالك آن باشد
در شبكه بلاكچين هر بلاك حاوى اطلاعات و يك سرى از معادلات رياضى است و هر ١٠ دقيقه آپديت ميشود. هر كامپيوترى (دستگاه استخراج) كه زودتر بتواند معادلات را حل كند ميتواند كار ثبت و بروزرسانى بلاك را انجام دهد و ساير كامپيوتر ها اين ثبت را تاييد ميكنند و تلاش براى حل معادله و بروزرسانى بلاك بعدى را آغاز ميكنند
بلاكچين, تكنولوژى نهفته در بيتكوين ما را به راهى هدايت ميكند كه در آن امنيت و غير متمركز بودن اطلاعات به آسانى قابل دست يابي است.
به كمك بلاكچين افراد ميتوانند يك "دارايى" (پول، سند ملك، اطلاعات دارويى، اطلاعات شخصى و...) را بصورت مستقيم و بدون نياز به شخص ثالث به شخصى ديگر انتقال دهند. مثلا شما براى اينكه از حساب بانكى خود در بانك "ملت" مقدارى پول را به حساب دوستتان در بانك "پارسيان" واريز كنيد، نياز به تاييد و انجام عمليات انتقال توسط هر دو بانك داريد كه "شخص ثالث" ناميده ميشود. دقت داشته باشيد كه هركدام از اين بانكها تمامى اين تراكنشها را در "دفتر كل" خود ثبت ميكنند.اين روش علاوه بر زمان بر بودن حفظ امنيت اطلاعات شخصي را به مخاطره مي اندازد. اما با استفاده از بلاكچين شما ميتوانيد اين انتقال را بدون نياز به شخص ثالث انجام دهيد
شما براى انتقال سند يك ملك به شخصي ديگر بايد به دفترخانه رسمى مراجعه كنيد و انتقال را در آنجا ثبت كنيد و اميدوار باشيد كه اين ثبت به درستي انجام شده باشد و دفترخانه در آينده انتقال را مردود اعلام نكند. اما با استفاده از بلاكچين شما ميتوانيد بدون نياز به شخص ثالث(دفترخانه) كار انتقال را انجام دهيد و با ثبت انتقال در بلاكچين مطمئن شويد كه انتقال انجام شده و هيچگاه راهى براى مردود اعلام كردن آن وجود ندارد
در دنياى واقعى و غير مجازى، ما منابع و پايگاههاى اطلاعاتى بيشمارى داريم مانند حسابهاى بانكى، ثبت اسناد ملكى، سوابق پزشكى و دارويى، اطلاعات سيم كارت و غيره كه تمامى اين اطلاعات توسط سازمانها يا نهادهاي مرتبط ثبت شده اند. اين يعنى هميشه خطر سوءاستفاده، كلاهبردارى و يا سرقت اطلاعات شخصى افراد وجود دارد. پس ما بايد به اين سازمانها و نهادها اعتماد كنيم و اميدوار باشيم آنچه كه چندى پيش براى ميليونها مشترك ايرانسل اتفاق افتاد و اطلاعاتشان هك شد براى ما اتفاق نيافتد
در مقابل، سيستم بلاكچين يك پايگاه اطلاعاتى عمومى ميباشد كه بصورت مداوم درحال بروزرسانى است، اما نه در يك مركز مشخص بلكه توسط نرم افزارهايى كه بر روى رايانه ها در سراسر دنيا در حال اجرا هستند. از آنجا كه تك تك تغيير مالكيتها بر روى اين شبكه ثبت ميشود ديگر نيازى نيست كه نگران سرقت اطلاعات خود از روى سرور يك موسسه يا نهاد باشيد. بجاى اعتماد به يك شركت يا موسسه مانند بانك، داروخانه يا هر سازمان ديگري، ميتوانيد به يك شبكه غير متمركز اعتماد كنيد كه در آن فقط شما مالك دارايى و اطلاعات خود هستيد و ديگران در سراسر دنيا دارايى شما را فقط بصورت يك كد رمزنگارى شده ميبينند و تاييد ميكنند
شايد اين سوال برايتان پيش آيد كه چرا با وجود اينكه عنوان اين مقاله بيتكوين بوده است ما در آن بيشتر به موضوع تكنولوژى بلاكچين پرادخته ايم؟
در ابتدا از بلاكچين براى ثبت انتقال بيتكوين و جلو گيرى از دوبار خرج كردن آن توسط يك شخص استفاده ميشد. اما همزمان با محبوب شدن ارزهاى ديجيتالى، مردم متوجه شدند كه تكنولوژى بلاكچين را ميتوان در بخشهاى ديگرى كه نياز به اعتماد به شخص ثالث است استفاده كرد. همانطور كه از اينترنت براى ارسال ايميل يا پيام استفاده ميشود، ميتوان از تكنولوژى بلاكچين هم براى انتقال دارايى و اطلاعات بصورت نفر به نفر استفاده نمود بدون آنكه بتوان در آن تقلب كرد.
يكى از جالبترين موارد كابرد تكنولوژي بلاكچين استفاده دولت كشور هندوراس از آن براى انتقال اسناد زمين در اين كشور است. هندوراس با استفاده از بلاكچين توانسته يكى از مسائل مهمي كه كشورهاى درحال توسعه با آن دست به گريبان هستند را برطرف كند، زمين خوارى!
در سال گذشته موسسات مالى بزرگى در سراسر دنيا ميلياردها دلار در زمينه توسعه بلاكچين سرمايه گذارى كرده اند
بسيارى از شركتها اقدام به ارائه سرويس "كيف پول ديجيتالى" (wallet services) كرده اند، مانند پلتفرم xapo كه يك اپليكيشن پرداخت بيتكوين است. شما ميتوانيد آنرا بر روى موبايل خود نصب كنيد و به كمك اين اپليكيشن علاوه بر خريد و فروش بيتكوين، پرداخت پول خود در هنگام خريد كالا و خدمات را نيز انجام دهيد
مثال ديگر openbazaar است كه يك پلتفرم خريد و فروش است و هر شخصى ميتواند كالا يا خدمات خود را با ايجاد فروشگاه شخصى بصورت "همتا به همتا" يعنى بدون واسطه بفروش برساند. در سايتهايى مانند "آمازون" يا "اي بِى" اين شركتها نقش واسط را ايفا ميكنند و اطلاعات خريدار و فروشنده را بر روى سرورهاى خود ذخيره ميكنند
Ujomusic يك پلتفرم براى دوستداران موسيقى و هنرمندان است. دراين پلتفرم هنرمندان براى عرضه موزيك خود نياز به واسط يا شركتهاى پخش موزيك ندارند وميتوانند بصورت مستقيم آثارشان را به مخاطبان خود ارائه دهند و نيازى به پلتفرم هايى مانند اپل موزيك يا گوگل پِلِى نداشته باشند
نمونه ديگر، طراحى يك برنامه به نام ascribe است. برنامه اى كه به هنرمندان اجازه ميدهد آثار هنرى ديجيتالى خود را ثبت كنند تا هيچ شخص حقيقى يا حقوقى ديگرى نتواند از آن سوء استفاده كند. زمانى كه يك هنرمند "كپى رايت" اثر خود را به شخص ديگرى واگذار ميكند(مثلا نقاشى ديجيتالى خود را ميفروشد) اين انتقال توسط شبكه بلاكچين تاييد و ثبت ميشود و اين موضوع سرقت آثار هنرى را از بين ميبرد
ممكن است براي شما هم جالب باشد كه بدانيد دولت انگلستان از سال ٢٠١٤ با تخصيص بودجه اى كلان شروع به تحقيق و بررسى تكنولوژى بلاكچين براى استفاده در خدمات دولتى كرده است
شايد هنوز زود است كه پيشبينى كنيم چه بر سر آينده بيتكوين خواهد آمد
پروژه بيتكوين كه بيشترين ميزان مشاركت مردم از سراسر دنيا در تاريخ را با خود به همراه دارد، شايد انقلابى در نظام پولى دنيا ايجاد نكند اما روشن است كه ابزارى قدرتمند براى تغيير در ساير فرايندهاى اقتصادى، حقوقى و اجتماعى خواهد بود و اين تازه آغاز راه براى استفاده از اين تكنولوژى بى نظير است
عالی
good work