Zaman, çok küçük dilimlerle akıyor, saniyeler hatta saliselerle sayıyoruz zamanı. öyle ki dakikalar, saatler bazen, su gibi akıyor ancak ömrümüzün zaman dilimine baktığımızda bize çok uzun geliyor. peki bizlere bazen bir türlü geçmek bilmeyen, bazen de bir çırpıda eriyen zaman kainat ve dünya'da ne tür evreleri geride bırakmış görelim.
Big bang, yani büyük patlama, içinde bulunduğumuz evren’in başlangıcı olarak kabul edilmiştir. şimdiki gözlem ve teorilere göre evren’in yaşı 13,8 milyar yıl olarak hesaplanmıştır. yakın tarihte uzay bilimlerinde çığır açan önemli icat ve yöntemler sayesinde her yeni uzay keşfiyle birlikte evrenin ne kadar geniş olduğu gözlemlenmiş, çok uzaklardaki bir yıldız patlamasının görüntüsünün bile dünya’mıza yüzbinlerce ışık yılı sonra ulaştığı kanıtlanmıştır. gelelim samanyolu’na...
Gözlemlenebilir evren’de 100 milyardan fazla galaksi olduğu tahmin edilirken, bunlardan biri de dünya’mızın içinde bulunduğu samanyolu galaksisi’dir. 13,2 milyar yıl önce oluşmaya başladığı tahmin edilen galaksi’mizin nasa’nın uzun süreli çalışmaları sonucunda en yakın komşusu olan andromeda galaksisi’yle günümüzden 4 milyar yıl sonra çarpışmasına kesin gözüyle bakılıyor. sırada güneş sistemi var..
Teoriye göre, güneş sistemi 4,6 milyar yıl önce oluşmaya başladı ve yaklaşık 60 milyon yıl sonrasında dünya’mız oluşmaya başladı. dünya’nın oluşumunun ilk evrelerinde kuyrukluyıldız ve astreoidlerin bombardımanları sayesinde yaşamın kaynağı su meydana geldi.
3,6 milyar yıl öncesi.. yaşamın başlangıcı. tek hücreli bakteriler, suyun içinde durmadan çoğaldılar ve milyonlarca yıl boyunca değişik formlarda yaşamaya devam ettiler. 1 milyar yıl önce ise çok hücreliler oluşmaya başladı.
600 milyon yıl önce.. çok hücrelilerin farklılık ve mutasyonları sonucunda yine suyun içinde ilk hayvanımsılar meydana geldi. birkaç milyon yıl sonra atmosfer’deki yoğun oksijen birikimi ozon tabakası’nın oluşmasını sağladı.
mor ötesi ultraviyole ışınlarını yeteri miktarda elde edemeyen canlı türleri 550 milyon yıl önce daha çok oksijen için su yüzeyine ve karaya doğru hareketlenmeye başladı. aynı dönemde görme yeteneği de gen havuzuna eklenmiş oldu.
500 milyon yıl önce balıklar yaşamaya başlarken, 375 milyon yıl önce havayı solumayı ve akciğer organlarını geliştirmeyi başardılar. böylece 365 milyon yıl önce anfibi ( hem karada hem denizde yaşayan canlılar ) meydana gelmeye başladı.
Sudan karaya geçiş yapan canlılar 340 milyon yıl öncesine kadar sürüngenlere evrilerek ve karaya ayak uydurmayı bildiler. deri kalınlaşarak güneş’in yoğun sıcağına dayanıklı hale gelirken, balıklarda solungaç görevi gören organlar zamanla ayaklara evrildiler. çiftleşme ve sert kabuklu yumurta üretip çoğalma evreleri bu dönemde gerçekleşmeye başladı.
Karadaki oksijen,ısı ve yemek bolluğu sayesinde gelişen canlıların boyutları giderek büyümeye başlıyor. 230 milyon yıl önce devasa dinozorlar dünya’nın yeni hakimleri oldular. bu dönemden sonra memeli sınıfı ortaya çıktı. tehlikelere karşı yavrularını vücudunda taşıyarak besleyen ve büyüten memeli sınıfı canlılar, zamanının doğal koşullarına bu şekilde direnmeyi başardı. fare boyutlarındaki ilk memeli türleri gelecekte 4000 farklı yeni memeli türünün atası olacaktı. aynı süreçte, 150 milyon yıl önce kuşlar, bu sefer sürüngenlerden evrilerek uçmayı öğrendi.
65 milyon yıl önce yucatan yarımadası’na bir göktaşı düştü. düşen göktaşının etkisiyle tüm dünya’yı yoğun bir toz bulutu kapladı. duman ve kül bulutları sıcaklıkları düşürdü, bitkileri öldürdü. dinozorlar, cüsseli gövdelerini doyuracak yiyecekleri bulamayınca nesilleri tükendi. dinozorların karalardaki hakimiyeti bu dönemden sonra yerini küçük memeli hayvanlara bıraktı.
Ağaçlardaki meyvelere ulaşmak için tırmanma yeteneklerini geliştiren memeliler, 56 milyon yıl önce topraktan ayrılarak ağaçlarda yaşamaya başladılar. dünya’nın doğal dengesizliklerine karşın evrilerek hayatta kalmayı başarabilen bu türler, afrika çöllerinde çorak iklimlerin ortasında kaldıktan sonra tekrar karada hareket etmek durumunda kaldılar. 4.4 milyon yıl önce primat sınıfı ortaya çıktı.
Görsel Kaynak; https://bilimfili.com/evrenin-zaman-tuneli/
Kaynaklar: kurzgesagt.org, vikipedi.org, discovery channel, cosmos: a spacetime odyssey
Eline sağlık. Fakat daha çok gorselle desteklemeli ve html kodlarını kullanmalı ve cümle başlarındaki büyük harflere dikkat etmelisin bu benim tavsiyem :)