განსმდგომი შუაკაცი (გაგრძელება)
„ეს არა, ეგ არა, – ჩვეულებრივი, მაინცა და მაინც არაფრით გამორჩეული კაცი მოდიოდა რადგან. „ კი მაგრამ, ბიჭო, სადამდე უნდა ვიცადოთ, ბიჭო“, ვეღარ ითმენდა ყველაზე ცქვიტი თანაკლასელი, მაგრამ თვალმოჭუტული მეორე ყოჩი, თვალთმაქცობათა თავი და თავიმაგრამ აჩიკომ, ღირსეულად მიუგებდა, თუმცა ღელავდა ისიც: „დაიცა, გამოჩნდება. „და აი ეს… ჰა!…“ დიდი, მსუქანი კაცი მოაბოტებდა, რაღაცნაირად სათნოდ გაბიჟვინებული, კეთილი უნდა ყოფილიყო, რაღაც…„არა ეგ“. „და ეს? ეს, აი…“ ნახევარი კლასი, შინისაკენ მარჯვენივ დასაშლელი, სკოლის კუთხესთან იდგა, იცდიდა, მეორე ნახევარს კი პირველი ყოჩის მეთაურობით უკვე ამოერჩია ეგრეთწოდებული „კაი ტიპი“ – და, აღარა ჩანდნენ. „აი ეს, ნაღდად აი ეს ბიჭო, აი-აი ეს!“ – იყვირა ცქვიტმა და მეორე ყოჩმაც, ჩაცინებულმა, კმაყოფილად დახარა თავი. და პატარა ხანში სანახაობა იყო? სიცილით იგუდებოდა მთელი ქუჩა: წარმოიდგინეთ,მოდის თბილისის მთავარ პროსპექტზე ძლიერ დაბალი, და ტანმორჩილთათვის ჩვეული დიდის სიამაყით სახეზე, მძლავრღიპიანი კასრტანა კაცი, იღლიაში ყავისფრად სერიოზული პორტფელი ამოუჩრია, მეორე ხელს კი ისე ღირსებით, თითქოს სააღლუმოდ, ყოჩაღად და შინაგანი სიმტკიცით იქნევს, მიდის სადღაცას, ჰქომია, რომ თავისთვის მიდის, მაგრამ ზურგსუკან ერთმწკრივად ჩაგრძელებული ოცანდე ონავარი მოჰყვება, იღლიაში პორტფელისებრ ჩანთაამოჩრილნი, ხელოვნური ღიპის წარმომქმნელი ქუდი მუცელთან ჩაუკუჭავთ, ფეხაყოლილნი, გაჯგიმულნი მიჰყვებიან და, ხელს სწორედ რჩეულივით კატეგორიულად იქნევენ, შემხვედრნი კი შორიდანვე ფაციცდებიან, იღიმებიან მერე, შემდგომ – სიცილი ძლიერ აწვებათ და უნებურად კაცს თვალაბჟუტულნი შეჰღიმიან, ანცლაშქრის არმცოდნე მეთაური კი გაკვირვებისგან უფრო და უფრორე ამაყდება, ცდილობს არავის მოაჩვენოს დაბნეულად თავი, ჩამვლელთა ღიმილის მოშლასა და გაბათილებას მეტის ღირსების წარმოჩინებითა ცდილობს, მაგრამ რა იცცს, მის ზურგსუკან რა ამბავია… აბა, აჩიკო და მისთანანი, ისე – უბრალოდ დაბრუნდებოდნენ შინ? – ბავშვობა, ჰეე, რარიგ ტევადი, სადამდე ვრცელი, როგორ და როგორრანაირად ცვლადი, მაგრამ ახლა, აქედან, ბედნიერებამდე დაუჯერებელი ზღაპარ იყო, ზღაპარ იყო, როგორ მისჯილად დაკარგული რამ, აღუდგენელი, ტყეში ჩიტი მომკვდატიყო, ყოვლისშემძლე და განსაცვიფრებელი – დიდ ქვაბში ვერ ეტეოდა, პატარაში კარგად იყო. ბავშვობა, ჰეე, და ერთი მართლა დიდი კაცი, შორი პოეტი, სიმოხუცემდე ბავშვობისა ვერდამკარგავი, ჩვილის წელადი არტახებით შებოჭილი და ეუჰ, მაინც ზეგარდმოდ თავისუფალი, თავისუფლების ტყვე, არჩილს კიდენ – ბევრისა თვალში კაი ადგილი, და იმ აღზევების, პოეზიას რომ უწოდებენ. ფულით შეძენილი დაკარგვა. და მივიწყება კიდევ აი იმისა, სიტყვით სამშობლოს რომ ეძახიან და დანაწვიმარი, შრობაწყებადი, სუნით ფერადოვანი მიწის ოხშივარის ნაცვლად- ბენზინიანი სამსახური და თანამდებობა, და ვითომც განლაღებული საუბრებისას ამდაგვაროვნად უსუსური ქათინაურები“ „დღეს თქვენ განსაკუთრებით კარგად გამოიყურებით, ჟენიჩკა – ან, დიდი-დიდი, საიდანღაც ნასესხები „შენ წალკოტის ყაყაჩო ხარ, თამარა“, ანარადა, ვითომც ძალიან ჩახვეული: „ალბათ როგორი ძალიან კარგი გრძნობაა, არა, როდესაც იცით რომ თვალწარმტაცი ხართ და ხალხის თვალს სიამოვნებას ანიჭებთ?“, ჩვენს ხალხურში კი, ამისთანები სწერია, ხალხნო – „სად მოიცალაი ღმერთმა შენი თვალ – წარბის წერათა“, მაგრამ არჩილი ისედაც არხეინად გრძნობდა თავს, რადგან ზედაპირულ სიამეთაგან არაფერი აკლდა: კი, ასე იყო, თუმცა არჩილი ვინმეს მხოლოდ პანტიკაპეასა და ლალისთან რომ ეხილა, ეგებ ქალის უნახავიც კი ჰგონებოდა, მაგრამ ძალიანაც შეცდებოდა: არჩილისა და მის წრეელებს რესპუბლიკის გარეთ თითქმის ყოველ გამოჩენილ ქალაქში თითო-ოროლა ათვისებული ქალი მაინცა ჰყავფათ ძირითადა ხელის სილამაზეთა წყალობით, მშობლიურ ქალაქში ხომ… უბრალოდ, არჩილის გულითადი სურვილი იყო, ისე დაეპყრო რომელიმე არცთუ ულამაზო ხორციელის გული, იმან მანდილოსანს მისი ასავალ-შემოსავალი სრულებითაც არა სცოდნოდა და ჩვენი მეტრფე უიმმანქანოდ, რიგითი ადამიანივით ფეხოსნად გამოდიოდა ქუჩებში და პატივმოყვრული ოცნების ახდენას ლამობდა. მაგრამ ვერ გამოსდიოდა ეს. გამოსავალი კი მაინც აღმოიჩინებოდა წყალობით შემდეგ დებულებისა – „ქალი ერთია ყველა“, – და მოშინაურებულ ყოფილ სატრფოს სამზარეულოდან გამოსძახებდა: „მოდი აქ, ქალო, დამალევინე წყალი“, არადა, ადრე აჩიკო ბიჭი იყო? ნაარდადეგებს, რაღაც სიწმინდე ჩამოჰქონდა თიანეთის შუაგზაზე ტყისპირად გაშენებული იმ სოფლიდან, მისი ოჯახის ახლობლები რომ ცხოვრობდნენ; სოფელი იყო? წყაროიანი, კაკლნაროვანი, ცაცხვებიანი, აჩიკომ ბედზე შეფრფინვით ბევრჯერ იხილა მოქმედი ძველი წისქვილი და მბრჭყვინავი კალო, ღელეში თევზიც კი დაცურავდა, მართალი იყო აქ ყოველივე: მზე თუ ჩანდა და, მართლა აცხუნებდა, ქარი თუ ქროდა, აფორიაქებულ სოფელში ნამდვილად ქროდა და, ღრუბლები თუ ჩამოიძენძებოდნენ – წვიმდა, აჰ, ჭეშმარიტად წვიმდა, ძალიან მართლა აჩურჩულდებოდა დამძიმებული ისედაც მიწა – თავშესაფართა, სახლთა საყრდენი, ფერად ნაყოფთა მომთმენი გამდელობით ადამიანთა ადმიანთა მეპატრონე და სულ ბოლოსაც იმათი წყნარი შემკედლებელი, იქ მცირე ღელეს ადიდება სჩვეოდა ხოლმე, რა კარგი იყო ზვინში შეყუჟვა, გველის შიში რომ არა ჰქონოდა, იქ ტყეში მგლები ხაფანგებშუა დაწანწალებდნენ და შუაღამით ხანდახან ეზოს მოადგებოდნენ ყმუილი ისე ახლოს იყო, კი; დათვიც იცოდა. იქ წმინდა ჰაერს გატრუნული ყნოსავდა ბიჭი, სოფლია კვამლიც კი წმინდა გახლდათ, დაფლეთილი და, ისუნთქებოდა, იქ ყოველივე სიმართლე იყო, და იქაურ რძეს სხვა გემო ჰქონდა. სხვა მადლი ახლდა, იქ, – ნამდვილ ქართულა ლაპარაკობდნენ, იქ შებინდებამ მოძალება იცოდა ისეთი, სილამაზეზე გული გწყდებოდა, ნალიან ჭიშკარს მოაბღავლებდა შორით ჩამუქებულ, ვრცელ ტყეთა შიშით მოსილი დიდრონი ძროხა და ვარსკვლავები გინდ აბჟუტებულიყვნენ, გინდა არა, რაღაც სხვა, უცხო ქვეყანაში აღმოჩნდებოდა აჩიკო, აჩი, გახევებული, ნაბიჯწარუდგმელი მოგზაური, ბინდით გაჟღენთილიდუმალებას უყუჩნდებოდა, ხეს მუშტრის თვალით აჰყურებდნენ და გარს უვლიდნენ დღით მოღლილი და მაინც გაფაციცებული ქათმები, ბინდიან მიწას ერიდებოდნენ და ღამის გასათევ ტოტებს ზვერავდნენ, ფრთებს დაიქნევდნენ მერე; იქ რაგინდ ცხელი ზაფხული ჩამომდგარიყო, საღაამოობით მაინც ციოდა, აძიგძიგებამდე იდგა ბნელში აჩიკო და, მერე სახლს მიაშურებდა, სახურავად კრამიტი და იატაკად სოხანე რომ ჰქონდა, და ხელკვეთილით გამომცხვარ სოფლის კარაქით და ნამდვილი რძით ყუჩად ვახშმობდა, გატრუნულ საგნებს ძალიან ოდნავ ალიცლილებდა ძველი ლამპარი, ბუხრის ნათელი უთავბოლოდ და ტკაცუნით ძრწოდა, გასათბობ ლოგინში შეძვრებოდა აჩიკო, მატყლის დიდ საბსნს თავზედაც კი წაიფარებდა და ჩათბუნების მოლოდინში ინაბებოდა, რა გემრიელი იყო სახლი, მისი ნესტიც კი, გარეთ კი ბნელად განდგომილი ქვეყანა რჩებედა, ღამის ანაბარა.
ახლა სულ სხვაგვარ არდადეგებს იწყობდა ხოლმე, რასაკვირველია, -სექტემბრის ასე, თხუთმეტი-ოცი, ყველა დროს სჯობდა, რადგანაც სწორედ მაშინ არჩილი და მისი წრეელები ცნობილ ზღვიან აგარაკზე ხუთი თანადროული მანქანით მიემგზავრებოდნენ, თითოში თითო წრეელლი იჯდა რაღა თქმა უნდა საჭესთან, დიახ; კარგი უჩნდათ გზა გასვლით დროსტარებათკენ, ქროლვა, მოსახვევები მკვეთრი წივილით რჩებოდნენ უკან, წითელ ტაძარს ხურდა ფულს შეუჩერებლივ, ხელუკუღმა მიაყრიდნენ – ვინ იცის, ეგებ…-ინსპექციათა ფარდულებთან კი ძალიან ნელა, ფრთხილ-ზეიმისებრ ჩაატარებდნენ დამჯერ მანქანათ, და ისევ – ქროლვა, წივილი ისსევ, ხრეშზე გადავლას სხვა ეშხი ჰქონდა, რაღაც ყოჩაღად მძიგძიგებლური. პირველ საუზმეს უღელტეხილთან შეასრულებდნენ ხოლმე, უცხო რესტორნებსა და იქაურ სასმელს ერიდებოდნენ – „რა იცი, ამ სიცხეში… როდინდელია…“, და ასფალტისპირა ტყეში სუფთა ადგილს რომ შეირჩევდნენ, იწყებოდა დიდრონ ჩანთებში ფათური და შედარებით უბრალო რაგინდარას ამოღება – შემწვარი წიწილები, მოხარშული დედალი, სუკი გენაცვალე, ხის სოკო, თევზი-მეზვი და ამისთანა ყობით სალათად შეძმაკაცებული კიტრი და პამიდორი, ის ლიმონათი, დიახ, და შინაური ხაჭაპური – კარგი ცხოვრებით ზომიერად კმაყოფილ ცოლთა დროებით ბეჭდებწაძრულ თითთა მეშვეობით ნახელავი, რეჰანი და სხვა, ხოლო ფინალისთვის გამოიძვრინებოდა სასიამოვნო მოულოდნელობანიც – ვთქვათ, რომელიმე გამჭრიახი წრეელის მიერ თერმოსით წამოღებული შოკოლადოვანი ნაყინი, რომელიც სიცხეში ჭამისას პირდაპირ მისწრება იყო, მაგრამ მერე და მერე ძალიან მოწყურება იცოდა; არჩილს გრძელი დანა ჰქონდა ერთი, და იმის წყალობით თერმოსის ყინულოვან შიგანს ჩხრიკნიდა, ჩორკნიდა და დაქუცმაცებულ სასუსნავს წრეელებს ჭიქაში უყრიდა, ისევ-ისევ გზა!… ისიც, როგორი წინანდელი, ისიც გზა იყო?.. ალბათ, აბა რა – პირველადს, სუ-სულ პირველად სკოლის ნაცვლად იმან და კაკიმ სულ სხვა ადგილას რადგან ამოჰყვეს თავი. ეგრეთწოდებულ „შატალო“-ზე იმ დასაკარგავში კაჯი რად გაჰყვა, ეს არ იცოდა, თავად კი… იმიტომ… ეს იმიტომ რომ… იმიტომ, რადგან… რადგანაც… მოკლედ, ეეე… შეყვარებული გალდათ. მეექვსე კლასელ ბიჭებს თანატოლი გოგოებიც კი უფროსულად დასცქეროდნენ, აჩის კი, ბედი არ გინდა, კაცო? – მაინცდამაინც თვით მერვეკლასელი, მისთვის ისეთი დიდასაკოვანი, ისეთი შორეული და მიუწვდომელი, კომკავშირელიც კი უკვე, უყვარდა. ლამის ძალიან დიდი ხანი იყო, სხვაგვარი რეჩხი რომ უყო გულმა – მთელი ოცდაორი ოცდაოთხსაათიანი დღე. ეს რანაირი ყოფილა მაინც ეს შეყვარება ძალუმი ესე, განა აჩიკო როდესმე წარმოიდგენდა, სარკეში თუ მალულად წამდაუწუმ დაითვალიერებდა თავს? ანდა, მთლად უარესი – ვარცხნილობის საუკეთესობაზე დიდხანს ეფიქრნა? გაფრთხილებოდა პერანგს და შარვალს? იმდენის მომსწრე ხელისგულზე, დაფასთან ჩამოსაკაკლავი ისტორიული თარიღების ნაცვლად, დაეწერა „ნ“? შატალოზე რა, მახლობელ კინოში თუ წავიდოდნენ იმისი კბილა ბიჭები, აჩიკოს კი რაღაც სხვა სურდა, რაღაც ამაღლებულად განსაკუთრებულსა სთხოვდა შეძრული გული და, მოიფიქრა – ფუნიკულიორზე ასვლა გადასწყვიტა და კაკიც ისე საეჭვოდ მყისვე დაეთანხმა, აჩიკომ ერთი კი გაიფიქრა:„ესეც ხომ არ…შეყვარებული ხომ არ…!“, და უცებ, სასტიკი განცდით აეწეწა სული: „და ამასაც ის ხომ არ…!“ მაგრამ აჰ, არა, არა, კაკი ისეთი დაბალი იყო, კლასელებს მხრებამდე ძლივას სწვდებოდა, ჯერ პიონერსაც კი არ ჰგავდა, იმას კი, იიმ, „ნ“-ს, წესით და რიგით თუნდაც ფიქრობრივ აბა რანაირად შებედავდა, მაგრამ ძნელი იყო კი, აჰ, სიყვარული, და აჩიკომ მაინც გამოსცადა ძმაბიჭი, თუმცა ღელავდა, ხმადაბლა ჰკითხა:
– ნ?
– რა? – შეაცქერდა პატარა კაკი.
– არა, არაფერი…
„კარგი ბიჭია“.
მერე იყო და, იყო ნელი ტრამვაი, სამიოდ მგზავრი, ვიღაც სამხედრო, ლითონის ბაგირის წყნარი ღრჭიალი, შორეულ ტყეთა ნაცრისფერობა, გაძარცული ტყე, შემოდგომურად დუნე სიყვითლე, გასუსულიყვნენ აჩიკო და კაკი, რადგან თბილისი, მათი ქალაქი, ზემოდან ძლიერ გადასხვაფერდა – რაღაცნაირად, გაიშალაც და დაპატარავდაც, მაშინ თბილისზე კრამიტიანი სახურავები უფრო სჭარბობდა, და უფრო ვიწრო, შინაურული ხიდები იყო მტკვარზე გადებული, და კანტი-კუნტა მანქანები იტაცებდნენ თვალს; სანუკვარ ეზოს, სადაც ცხოვრობდა დედუფალი „ნ“, ამაოდ დაეძებდა აჩიკო, მერე პარკისკენ დაადეს თავი, სადაც იმდროინდელი გამოჩენილი ატრაქციონი – აწონ-დაწონ დიდი ბოქლომითა და ჯაჭვით საიმედოდ დაებათ, მერე პარკს გასცდნენ, იქით უფრო სხვა ხეები იდგა, უფრო ნამდვილი, უფრო ტყედ შეკრულნი თითქოს, და შორეულ ყეფაზე ერთხანს შედგნენ და მერე ორთავეს ერთად გაახსენდა რომ – მოშივნოდათ, და ვითომ ძაღლის შიშმა კი არა, მადის გამოღვიძებამ უბიძგათ უკან, ფუნიკულიორის რესტორნისაკენ, თან ყოყმანობდნენ – მხოლოდ მანეთი, და რაღაც ხურდა, ისიც გზის ფულად, ჰქონდათ. მაგრამ აჩიკომ „ნ“ გაიხსენა და ვაჟკაცურად აიარა საფეხურები, ერთხანს დარბაზში იბოდიალეს, მერე ბუფეტის თავკაცს მიადგნენ და რომ გაუწოდეს მანეთიანი – იმა პაწია ასაკისათვის, ცოტათი ხელის სილამაზე, და დაამატეს: „თუ შეიძლება, ერთი მანეთის, პური და ყველი“, ბუფეტოვანმა მსწრაფლ – განრისხება დააპირა, ჯერ ეგონა თუ, აშაყირებდნენ, მაგრამ თვალების დანახვაზე, თვალებზე, მიხვდა ვისთანებთანაც ჰქონდა ამჯერად საქმე, ნახევარი პური მოუჭრა, ჩამოუთალათ ორი დიდი ნაჭერი ყველი, მერე თავის მხრივ ყოვლად უთქმელად ერთი ბოთლი ლიმონათი დაამატა, შეეძლო ორიც, შატალოიონნი პარკში დაბრუნდნენ, სკამის კიდეზე დასხდნენ, და რადგან აჩიკოს ის გრძელი დანა მაშინ არ ჰქონდა რასაკვირველია, პური შუაზე გადატეხეს, რა სუნი ჰქონდა! მერე ისევ ქალაქის სათვალთვალო მოაჯირს მიადგნენ, აჩიკო კვლავაც იმა ეზოს ძებნას შეუდგა, და, თავისუფლად შესაძლოა. კაკიც შეყვარებული იყო, რადგან ორჯერ ძალიან ხმადაბლა თქვა:
– ეხ.
იმავ საღამოს კი, რადგან, მოგეხსენებათ, უშედეგოდ არარა ხდება,
– ეს საზიზღარი, ეს საზიზღარი, – რაღაცნაირად, მთელის ეშხით და თან უბალღამოდ ამბობდა დედა, – ბავშვს სკოლაში უშვებ და ხედავ, თურმე სად და სად არ დაეთრევა? რა გინდოდა იქ, ბიჭო!
– აბა თავად განსაჯეთ, იტყოდა?
– მითხარი – მეთქი!!
ეტყოდა, განა? შინ კი არადა, ამხანაგებთანაც ვერ გაამხელდა მიზეზს, ახლა კი, პირიქით, საამაყოდაც კი ქონდათ საქმე:
სამი სვიდო მაქვს, – ამბობდა აის წრეელი, კარგ რუსულს დიახაც რომ ჩემულობდა, – რომელ ერთთან წავიდე, კაცო?
– რომელთანაც სჯობს.
– სწორია, სწორია, – ჩაურთავდა არჩილიც და წამოიმართებოდა, – შევიდეთ, ზღვაში?
კოტეჯებიან აგარაკიდან დიდად ცნობილ ქალაქ – კურორტში თუ ჩაისეირნებდნენ, იქიდან, უკან, რამდენიმე ისეთ ქალს წამოიმძღვანიებდნენ, ურთიერთს კარგად რომ შეეხამებოდნენ, იმათი გამოცნობა არ იყო ძნელი – ხელის სილამაზიანნი რომლებსაც უყვარდათ, ეტყობოდათ, რაღაცნაირად, ჩაცმულობაზე, იერსა თუ მტაცებლურ – ბრიყვულ გამოხედვაზე, მაგრამ ერთ წრეელს ერთ მშვენიერ დღეს, ღამეს, შიდა ბარძაყზე დაუმთავრებელ – ვარსკვლავ – ტატუირებული ვაჰ – ქალი რომ შეხვდა, მას შემდეგ მორიგ მანდილოსნებთან შესამოწმებლად ჯერ ზღვაში გასცურ – გამოსცურავდნენ, შრობისას ტანზედ შეამოწმებდნენ და მერე კი, დაორებულნი, აგარაკისკენ ჰერი – ჰერი. სექტემბერში ზღვისპირას იმდენად აღარ ირეოდა მილეთის ხალხი, მაგრამ მაინც, წინდახედულებით,რამდენიმე ხელისსილამაზიან ნეილონის სანდოდ დახშულ პარკს გადასაცმელში საცურაო ტრუსების წინა ვაჟკაცურ მხარეს ჩაიჩურთავდნენ და მერეღა მიაშურებდნენ ზღვას, რომელიც, თავიდან, კოჭებთან, მჭახე სიგრილით შემაკრთობელიც იყო, გაფრთხილებისათვის – „ზღვა ვარ“, მერე, მუცლამდე რომ შეაბიჯებდა, სიცივე იპყრობდა, მერე ერთი უნდა გადაშვებულიყო და გონიერსა თუ უვიც სხეულს ერთნაირად თბილი სიამით ჟღენთდა მარილოვანი წყალი, არჩილი ხელ-ფეხს მადიანად იქნევდა, კარგად იყო სექტემბრის ზღვა, კარგივე გახლდათ იმის შეგრძნებაც, რომ სულიერთაგან აბა სხვას ვის ექნებოდა წყალქვეშ იმდენი ქაღალდის ფული; რესტორნებს გარდა, ნეტარებათა თვალსაჩინო სხვადასხვაობისათვის, ბუნების წიაღშიც სჩვეოდათ ქალებიანა ქეიფითი გასვლა, ხოლო როცა ერთხელ არჩილი იმ თავისი გრძელი დანით შეუდგა ბეჭის დათლას, ერთ–ერთმა თეთრშარვალშემოტკლეცილმა, თვალებგანგებამოღამებულმა ქალმა სიცილ – სიცილით სულ ასე იძახა: „ აჰ, კავკასიელები, კავკასიელები, კავკაზია…“
ბევრი იცინეს, ძალიანი. აი, ეს იყო ცხოვრება, თორემ, იმ თბილისელი ერთი ბებერი ქალის ყოფასაც განა ცხოვრება ეთქმოდა, განა?
ძალიან ინფორმაციული პოსტი საქართველოს ისტორიის შესახებ...
რა შუაშია აქ საქართველოს ისტორია? გუგლის თარჯიმანი და ამბავი?