The art of myanmar

The Lake of Meihtila
I will take Frog From the Lake Meihtila
''ကန္ေတာ္ မိတၳီလာ''
The Lake Meihtila
ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ားက ကမၻာေျမ၏ သက္တမ္းသည္ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၅၀၀ ခန္႕ရွိေၾကာင္းတြက္ဆခဲ့ၾကၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေနာက္ရိုးမ၊အလယ္ရိုးမႏွင့္ တနသၤာရီရိုးမတို႕သည္ ပလိုင္စတိုဆင္းယုဂ္ျဖစ္သည့္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ တစ္သန္းခန္႕ တြင္ တည္ရွိေန ခဲ့ၿပီဟု ခန္႕မွန္းခဲ့ၾကသည္။
The Geologists guess that the earth's ground is 4500years old and west, middle and south- tanintharyi coast of myanmar are

ထိုအခ်ိန္တြင္ ဧရာ၀တီ၊ခ်င္းတြင္း၊စစ္ေတာင္းႏွင့္ သံလြင္ျမစ္တို႕ စီးဆင္းေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းအေျချပ ျမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းစာအုပ္တြင္ ဖတ္ရႈရေပသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမိုးေကာင္း၊ ေညာင္ေရႊ၊ဟဲဟိုး၊ လားရိႈး၊မိုးကုတ္၊ က်ိဳင္းတုံစေသာ ေနရာေဒသမ်ားတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၁၀၀၀၀ ေက်ာ္က အလြန္ႀကီးမားေသာ အင္းအိုင္ႀကီးမ်ားရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ရွိ ေညာင္ေရႊ ခ်ိဳင့္၀ွမ္း တစ္ခုလုံးသည္ အိုင္မႀကီးျဖစ္ခဲ့ ေၾကာင္း ဘူမိေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကသည္။
ပထ၀ီ၀င္အေနအထားေၾကာင့္ အင္းေတာ္ႀကီး၊အင္းေလးသည့္ ေရအိုင္ႀကီးမ်ားေပၚထြန္းလာခဲ့သကဲ့သို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေနရာေဒသ အသီးသီး၌ ျပည္သူမ်ားတူးေဖာ္ခဲ့သည့္ (သို႕မဟုတ္) ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားကို ဆည္ဖို႕ခဲ့သည့္ေရကန္ႀကီးမ်ားသည္ ယေန႕ တိုင္ တည္ရွိ ေနသည္။
လူလုပ္ကန္မ်ားအနက္ မိတၳီလာကန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းအတြက္ အေရးပါေသာ ေရအရင္းအျမစ္ေနရာတစ္ခု အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့ၿပီး မိတၳီလာအနီး၀န္းက်င္မွ နယ္သူနယ္သားမ်ားသည္ မိတၳီလာကန္ေရကို စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းတြင္ ေခတ္အဆက္ ဆက္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။
မိတၳီလာကန္သည္ ျမန္မာဘုရင္မ်ားလက္ထက္တြင္ျပည္သူမ်ားအားအထားရဆုံးေရကန္ႀကီးျဖစ္ခဲ့သျဖင့္ က၀ိလကၡဏဒီပနီ က်မ္းတြင္ မင္းႀကီးသီရိမဟာေဇယ်သူ က “ေရမွာ စစ္ကိုင္း၊ လိႈင္းမွာ ပခန္းငယ္ ၊လယ္မွာ ေတာင္တြင္း၊ စပါးမွာ ရမည္းသင္း၊ အင္းမွာ ေတာင္သမန္ ၊ ကန္မွာ မိတၳီလာ” ဟု ဖြဲ႕ဆိုခဲ့သည္။
မိတၳီလာကန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း မိတၳီလာၿမိဳ႕၏ အေနာက္ဘက္တြင္ တည္ရွိၿပီး အလ်ား ခုနစ္မိုင္ ႏွင့္အနံ ေလး ဖာလုံ ရွိသည္။ မိတၳီလာ ျမင္းၿခံ မီးရထားလမ္းသည္ မိတၳီလာကန္ကို အေရွ႕မွအေနာက္သို႕ ျဖတ္သန္းေနသျဖင့္ မိတၳီလာကန္သည္ ေတာင္ကန္ ႏွင့္ ေျမာက္ကန္ဟု ႏွစ္ပိုင္းျဖစ္ေနသည္။ သို႕ေသာ္ ေရက တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ကာ ေျမာက္ကန္မွေရသည္ ေတာင္ကန္ အတြင္းသို႕စီး၀င္လ်က္ရွိသည္။ မိတၴီလာကန္ကို ျဖတ္ထားသည့္ အလ်ားေပ ၂ဝဝ၊ အက်ယ္ ၂၅ ေပ ႏွစ္လမ္းသြား သံကူကြန္ကရစ္ တံတားကို ယခုအခါတြင္ အလ်ားေပ ၈၀၀ ႏွင့္ ယာဥ္သြားလမ္း အက်ယ္ ၄၈ ေပ တိုးခ်ဲ႕ထားသည္။

သမိုင္းထဲမွ မိတၳီလာကန္
ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ(၉)တြင္ “ မိတၳီလာကန္သည္ ေရွးအခါက သွ်ိသွ်ားကန္ဟု တြင္ခဲ့သည္။ကန္ တစ္၀ိုက္တြင္ေပါက္ ေရာက္ေသာ သွ်ိသွ်ားပင္မ်ားကိုစြဲ၍ ေခၚျခင္းပင္ျဖစ္၏။ကာဠာ၀ကကန္၊ မဂၤလာကန္၊ ေမတၱာကန္ဟုလည္း တြင္ခဲ့သည္။ မိတၳီလာ ကန္ ဟူ၍ ယခုအခါတြင္လ်က္ရွိေသာ အမည္မွာ အေနာ္ရထာမင္း မွည့္ေခၚခဲ့ေသာ အမည္ျဖစ္၏” ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
မိတၳီလာကန္ေရသည္ ပုပၸားေရက်ႏွင့္ ထိစပ္ျခင္းရွိ မရွိ အေနာ္ရထာမင္း အၾကည့္ခိုင္းခဲ့သည့္ ျမင္းသည္ေတာ္က ပုပၸား ေရက်ႏွင့္ မထိလာေၾကာင္း “မထိလာပါ” ဟု ေလွ်ာက္တင္သည့္ စကား မွ မိတၳီလာျဖစ္လာသည္ဟု အစဥ္ အဆက္ေျပာဆိုခဲ့ၾက ေသာ္လည္း ယင္းအဆိုသည္ မိတၳီလာေဒသ၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ေၾကာင့္ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း မိတၳီလာၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္း မွတ္တမ္း စာအုပ္တြင္ ေရးသားထားသည္။
ပုပၸားေတာင္အနီး၀န္းက်င္တြင္ ရွိသည့္ ေရထြက္ ၉၉ ခု မွ ေရမ်ားကို ေဒသခံမ်ားက စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သုံးစြဲၾက သည္။ ပုပၸားေတာင္စဥ္ ေတာင္တန္းတစ္ေလ်ာက္မွ စီးဆင္းလာေနသည့္ ေရလမ္းေၾကာင္းမ်ားကို ေရထြက္ဟု ေခၚဆို ၾကရာယင္း ေရထြက္မ်ားမွ စီးဆင္းလာသည့္ ေရမ်ားသည္ မိတၳီလာကန္သို႕စီး၀င္ျခင္းရွိမရွိ စုံစမ္းဟန္တူေၾကာင္း ယူဆႏိုင္ေပသည္။
သွ်ိသွ်ားကန္ေခၚ မိတၳီလာကန္ကို ပုဂံဘုရင္ နရပတိစည္သူလက္ထက္(ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၆၅-၁၂၁၁) တြင္ ပထမဆုံးဆည္ဖို႕ခဲ့ သည္ဟု ယူဆၾကသည္။အထက္ဗမာျပည္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ဂဇက္တီးယား (၁၉၀၁)တြင္ မိတၳီလာကန္သည္ သဘာ၀ ကန္မဟုတ္ဘဲ လူ လုပ္ကန္ျဖစ္ေၾကာင္းဟု ေဖာ္ျပထားသည္။မိတၳီလာကန္သို႕ စီး၀င္သည့္ ရွင္မငယ္ေခ်ာင္း၊ မုန္တိုင္ေခ်ာင္း၊ ေရႊစစ္သီေခ်ာင္းႏွင့္ ကႏၷီ ေခ်ာင္းမွ ေရမ်ားကို ပိတ္ဆို႕ထားျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆိုလိုသည္။
မိတၳီလာကန္သည္ ၁၈၃၉ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ က်ိဳးေပါက္ခဲ့သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၁၈ ခုႏွစ္၊ တန္ ေဆာင္မုန္း လဆန္း ၁ ရက္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၅၆ ခုႏွစ္၊ေအာက္တိုဘာလ ၂၈ ရက္) တြင္ မင္းတုန္းမင္း(ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၅၃-၁၈၇၈) က မိတၳီလာကန္ က်ိဳးေပါက္သည္ကို ဆည္ဖို႕ လုပ္ေဆာင္ခိုင္း ေၾကာင္းကုန္းေဘာင္ဆက္ ျမန္မာ့ရက္စြဲသမိုင္းတြင္ မွတ္တမ္းျပဳ ထားသည္။
၁၈၅၇ ခုႏွစ္၊ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ မိတၳီလာဆည္ဖို႕ျခင္းကိုေအာင္ျမင္စြာေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ မင္းတုန္းမင္းက ဦးစီးေဆာင္ ရြက္ခဲ့သူ ငါးၿမိဳ႕၀န္ ၀က္မစြပ္မင္းကို ရာထူးတိုးျမွင့္လ်က္ သတိုးမင္းႀကီး မဟာအဘယဘြဲ႕ခ်ီးျမွွင့္ခဲ့ၿပီး မိတၳီလာကန္ ႏွင့္ ကန္အနီး ၀န္းက်င္ရွိ ေရေနကုန္းေန သတၱ၀ါမ်ားအား သတ္ျဖတ္ျခင္းမျပဳရန္ အမိန္႕ခ်မွတ္ခဲ့သည္။
မင္းတုန္းမင္းေနာက္ပိုင္း ကိုလိုနီေခတ္တိုင္ေအာင္ မိတၳီလာကန္သည္က်ိဳးေပါက္ျခင္းမရွိခဲ့ေခ်။ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ မိတၳီလာ ကန္သို႕ေရ၀င္မ်ားခဲ့သျဖင့္ကန္ေပါက္က်ိဳးကာ ကန္ေအာက္ေက်းရြာမ်ား ေရျမဳပ္ခဲ့သျဖင့္ ေရေက်ာ္ ခုနစ္ေပါက္ ေရလႊတ္ၿပြန္ တံခါး တပ္ဆင္ခဲ့သည္။ေရႊျမင္တင္ေစတီေတာ္ေအာက္တြင္ ေလးေပ အက်ယ္ရွိသည့္ ေရၿပြန္ႀကီးကို ျမွဳပ္၍ေရလႊတ္တံခါးတစ္ခုတည္ ေဆာက္ခဲ့သည္။

စာဆိုငညိဳႏွင့္ ထီလာကန္
အင္း၀ဘုရင္မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲလက္ထက္(ခရစ္ႏွစ္၁၃၆၁-၁၄၀၁) တြင္ မိတၳီလာအနီး ၀န္ဇင္းရြာ၌ ငညိဳဆိုသူတစ္ဦး ရွိခဲ့ သည္။ငညိဳသည္ မည္သည့္ အလုပ္မွ တစ္စိုက္မတ္မတ္ မလုပ္ဘဲ စာတိုေပစမ်ားကိုသာ ဖတ္ေနသျဖင့္ ရြာသားမ်ားကစာတိုငညိဳဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။ အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္တြင္ ၀န္ဇင္းရြာသူႀကီး၏ သမီးႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်ခဲ့ၿပီး အိမ္ေထာင္က်သည့္တိုင္ အလုပ္ကို ဂရု တစိုက္ မလုပ္ေသာ ငညိဳ႕ကို ေယာကၡမ ျဖစ္သူက ႏြားတစ္ရွဥ္းႏွင့္ လယ္တစ္ကြက္ေပးကာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေစခဲ့သည္။ ငညိဳ သည္ ယာထြန္ရင္း စာဖတ္ရင္း အခ်ိန္ကုန္လြန္ခဲ့သည္။
ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၃၀ ျပည့္ႏွစ္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၆၈ ခုႏွစ္) မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲသည္ မိတၳီလာကန္က်ိဳးေပါက္သျဖင့္ ဆည္ဖို႕ရန္ မိတၳီလာသို႕ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ မင္းႀကီးသည္ ကန္ေပါင္ရိုးေပၚတြင္ရွိေနသည့္ နတ္ရုပ္အေၾကာင္း ကို ေမးျမန္းခဲ့ရာမင္းႀကီးေက်နပ္ ေအာင္ မည္သူမွ် မေျဖဆိုႏိုင္ၾကသျဖင့္ စာႏွံ႕စပ္သည့္ စာတိုငညိဳ ကို ေမးလွ်င္ သိႏိုင္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္တင္ခဲ့ၾကသည္။ မင္းႀကီးက စာတိုငညိဳ႕ကို ေရွ႕ေတာ္သို႕ ေခၚယူေမးျမန္းရန္ ဆင့္ေခၚခဲ့ခ်ိန္တြင္ ေယာကၡမ ႏွင့္ ဇနီးျဖစ္သူတို႕က မင္းျပစ္မင္းဒဏ္သင့္ သင့္မည္ကို စိုးရိမ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း စာတိုငညိဳက ဇနီးျဖစ္သူအား “ ငါတို႕ေကာင္းစားခ်ိန္ေရာက္ၿပီ” ဟုေျပာကာ သူ၏ ႏြားႏွစ္ ေကာင္ကို ဦးခ်ိဳ တြင္ သေျပ ပန္းမ်ားခ်ည္ေႏွာင္ေပးၿပီး ေဘးမဲ့ လႊတ္ကာ မင္းႀကီးထံ အခစား၀င္ခဲ့သည္။
စာတိုငညိဳက မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲအား မိတၳီလာ ကန္ေပါင္ေပၚမွ အရုပ္သည္ နတ္ရုပ္ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ကြယ္လြန္ခဲ့ေသာ မိဖုရားတစ္ပါး၏ ေရြရုပ္ထုကို ရုပ္အေလာင္းႏွင့္ အတူ ျမွဳပ္ႏွံခဲ့ေၾကာင္း၊ အေပၚတြင္ နတ္ကြန္းျပဳလုပ္၍ သစ္သားပန္းပုရုပ္ကို တင္ ထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္တင္ခဲ့သည္။မင္းႀကီးက နတ္ကြန္းေအာက္သို႕ တူးေဖာ္ ေစခဲ့ရာ စာတိုငညိဳ ေျပာခဲ့သည့္ အတိုင္း မိဖုရားေရႊရုပ္တု ကို ေတြ႕ရွိခဲ့သျဖင့္ စာတိုငညိဳ႕ကို နန္းေတာ္သို႕ေခၚယူကာ စည္းတပစ္ ဟူသည့္ ဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ မင္းတိုင္ပင္ ပညာရွိ အျဖစ္သူေကာင္းျပဳခဲ့သည္။စာတိုငညိဳသည္ ဇာတိေျမ ၀န္ဇင္းကို အစြဲျပဳ၍ ၀န္ဇင္း မင္းရာဇာဟု ထင္ေပၚခဲ့ၿပီး မိမိဇာတိေျမတြင္္ ေရႊ စည္းခုံ ဘုရားကို တည္ထား ခဲ့သည္။

ယေန႕မိတၳီလာကန္
မိတၳီလာနယ္၏ ေျမမ်က္ႏွာျပင္သည္ ကုန္းေစာင္းတစ္ခုသဖြယ္တည္ရွိေနကာ ၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ဘက္ေဒသမ်ားသည္ ပင္လယ္ ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္ ေပ ၆၀၀ ျမင့္၍ အေနာက္ဘက္နယ္ေျမမ်ားသည္ ေပ ၁၂၀၀ အထက္တြင္ရွိေနသည္။ထို႕ေၾကာင့္ၿမိဳ႕နယ္၏ ေျမမ်က္ႏွာျပင္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္ ပ်မ္းမွ် ေပ ၇၅၀ ျမင့္သည္။ၿမိဳ႕နယ္၏ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ အေနအထားေၾကာင့္ မိုး မ်ားေသာ ကာလမ်ားတြင္ မိုးေရမ်ားက မိတၳီလာကန္အတြင္းသို႕ စီး၀င္ေလ့ရွိသည္။မိတၳီလာ ေျမာက္ကန္သို႕ အဓိကေရ၀င္ေခ်ာင္း ျဖစ္သည့္ မုန္တိုင္ေခ်ာင္းမွ ေရမ်ားစီး၀င္လ်က္ရွိသည္။
မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ လက္ထက္ ၁၃၆၈ ခုႏွစ္တြင္ မိတၳီလာကန္ က်ိဳးေပါက္ ခဲ့သည္။မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ ေနာက္တြင္ နန္း တက္ခဲ့ၾကေသာ ဒုတိယမင္းေခါင္ ေခၚသီဟသူမင္း၊ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္၊ငါးဆူဒါယကာမင္း၊ သာလြန္မင္း၊ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး စသည့္ မင္းအဆက္ဆက္လက္ထက္တြင္ မိတၳီလာကန္ကိုျပဳျပင္မႈမ်ားမရွိခဲ့ဘဲ ဗဒုံမင္း(၁၇၈၂-၁၈၁၉) လက္ထက္တြင္ မိတၳီလာကန္ ကို စနစ္တက် ျပဳျပင္ခဲ့သည္။ဗဒုံမင္းသည္ မိတၳီလာကန္ကို မျပဳျပင္မီ ေမာင္းေထာင္ဆရာေတာ္ အရွင္ ဥာဏဘိ၀ံသ ထံမွ အႀကံ ဥာဏ္ ေတာင္းခံခဲ့ရာ ဆရာေတာ္က ျပဳျပင္သင့္ေၾကာင္းေမတၱာစာ ေပးပို႕ခဲ့သည္ဟု ဦးေမာင္ေမာင္တင္၏ ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာ ရာဇ၀င္ ႀကီးတြင္ေရးသားထားသည္။
ဗဒုံမင္းသည္ မိတၳီလာကန္ကိုျပဳျပင္ၿပီးေနာက္ ေရႊျမင္တင္ဘုရားႏွင့္စည္းခုံေတာ္ႀကီးဘုရားမ်ားအားျပဳျပင္ခဲ့ၿပီး ေရႊယင္ ေမွ်ာ္ ဘုရားႏွင့္ေရႊျမင္တင္ဘုရားမ်ားကို ေရႊထီးေတာ္အသစ္မ်ားတင္လွဴခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ေတာင္ကန္ထိပ္တြင္ေလာကထိပ္ပန္ ေစတီ ေတာ္ ႏွင့္ ေျမာက္ကန္ေဘးတြင္ ရတနာသင္းက်စ္ေစတီေတာ္မ်ားကို တည္ထားခဲ့သည္။ဗဒုံမင္းသည္မိတၳီလာကန္အား ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေစၿပီး ကန္ေရေသာက္ရြာမ်ားထံမွ ေရေပးေ၀ရျခင္းအတြက္ အခြန္ေတာ္ေငြမ်ားေကာက္ခံခဲ့သည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ မိတၳီလာၿမိဳ႕ေပၚတြင္ လူဦးေရ ၉၇၀၀၀ ေက်ာ္ ေနထိုင္လ်က္ရွိရာ ၿမိဳ႕ေန လူထု ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ မိတၳီလာကန္ေရကို ေသာက္ေရ သုံးေရအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကသည္။မိတၳီလာကန္၏ ေရျပည့္ ေရေလွာင္ ပမာဏသည္ ဧကေပ ၂၄၈၄၆ ရွိၿပီး ကန္ေရ ေသာက္ ဧရိယာသည္ ၂၁၆၉၁ ဧက ျဖစ္သျဖင့္ လူဦးေရ သုံးသိန္းနီး ပါးေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ မိတၳီလာ ၿမိဳ႕နယ္ တြင္ မိတၳီလာ ကန္ ေရ ကို စိုက္ပ်ိဳးေရ အျဖစ္ သုံးစြဲၾကသည္။
သက္တမ္းၾကာရွည္လာသည္ႏွင့္ အမွ် မိတၳီလာကန္သည္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း ေရေလွာင္တမံအျမင့္သည္ ၇၂ ဒသမ ၉၀ ေပမွ ၄၆ ေပသို႕လည္းေကာင္း၊ေရျပင္က်ယ္ဧရိယာသည္ ၃၁၆၆ ဧကမွ ၂၉၈၉ ဧကသို႕ လည္းေကာင္း၊ ေရေသ ေရ ေလွာင္ ပမာဏသည္ ၉၆၃၁ ဧကေပ မွ ၇၆၃၇ ဧကေပသို႕ လည္းေကာင္း၊ေရျပည့္ေရေလွာင္ပမာဏသည္ ၂၆၄၃၄ ဧက ေပမွ
၂၄၈၄၆ ဧက ေပသို႕ လည္းေကာင္း၊ အသုံးျပဳႏိုင္ေသာ ပမာဏသည္ ၂၁၆၉၁ ဧက ေပမွ ၁၇၂၀၉ ဧက ေပသို႕ လည္းေကာင္း ေလ်ာ့ နည္းက်ဆင္းခဲ့သည္။
မိတၳီလာကန္အတြင္းသို႕ ႏွစ္စဥ္ႏုံးမ်ားစီး၀င္သျဖင့္ ႏုံးေျမမ်ား၀င္ ေရာက္မႈေၾကာင္း ေနာင္ ႏွစ္ ၄၀ တြင္ မိတၳီလာကန္တိမ္ ေကာ သြားႏိုင္ေၾကာင္းပညာရွင္မ်ား၏ တြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ မုန္တိုင္ဆည္ ၊ေရစစ္ကန္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
မုန္တိုင္ဆည္၏ အထက္တြင္လည္း ရွမ္းမငယ္ ႏုန္းတညားဆည္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့သျဖင့္ မိတၳီလာကန္အတြင္းႏုံးမ်ား၀င္ေရာက္မႈ ေလ်ာ့နည္းသြားခဲ့သည္။
ကန္သက္တမ္း ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေက်ာ္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည့္ မိတၳီလာကန္သည္ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္တြင္ (၁၇) ႀကိမ္ေျမာက္ ျပဳျပင္ဆယ္ ဖို႕ခဲ့ၿပီး ႏွစ္ ၁၅၀ ၾကာလာသည့္ ယခုအခ်ိန္တြင္သဲ ႏုန္းပို႕ခ်မႈ မ်ားလာခဲ့ၿပီး တိမ္ေကာလာခဲ့သည္။ ကန္တိမ္ေကာလာ သည္ႏွင့္ အမွ် ေရသိုေလွာင္ ႏိုင္မႈ ပမာဏ ေလ်ာ့နည္းလာေပသည္။ထို႕ေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လႏွင့္ ဇူလိုင္လတြင္ မိတၳီလာ ကန္ အတြင္းမွ သဲႏုန္း ၉၇၂၅ ကုဗေပ ကိုတူးေဖာ္ခဲ့ၿပီး ေျမာက္ကန္ေဘာင္အလ်ားကို ၂၅၆၀၀ ေပ အထိလည္းေကာင္း၊ကန္ေပါင္အျမင့္ ကို ၄၈ ေပအထိလည္းေကာင္း၊ကန္ေပါင္ထိပ္အက်ယ္ကို ေပ ၁၀၀ အထိလည္းေကာင္း၊ကန္ေရအနက္ကို ရွစ္ေပအထိလည္းေကာင္း ေရေလွာင္ပမာဏကို ဧကေပ ၇၂၀၀ အထိလည္းေကာင္း တိုးၿမွင့္ ျပဳျပင္ ခဲ့သည္။
သမိုင္း၀င္ မိတၳီလာကန္ႀကီး ေရရွည္ တည္တံ့ေနရန္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾက ေသာ ေၾကာင့္ ေဒသေနျပည္ သူမ်ားသည္ မိတၳီလာကန္အေပၚ ပိုမို အမွီသဟဲ ျပဳ ႏိုင္ၾကကာ ျမန္မာ့ သမိုင္းစဥ္တစ္ေလ်ာက္ ထင္ရွားခဲ့ သည့္ သဘာ၀ အေမြအႏွစ္ တစ္ခုကို ယေန႕တိုင္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္သည္ကို ျမင္ေတြ႕ႏိုင္ၾကပါေပသည္။ Credit - ၂၀၁၇ နိုဝင္ဘာလ ထုတ္ သုတအလင္း မဂၢဇင္းမွ ေကာင္းစည္သူ ၏ ေဆာင္းပါးကို ကူးယူေဖာ္ျပသည္။

ကိုးကား
ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းအတြဲ(၉)
ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ႀကီး(ဦးေမာင္ေမာင္တင္)
မိတၳီလာၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္းမွတ္တမ္း(ဦးထြဏ္းလြင္)

photo credit google