Budynki pasywne receptą na smog?
Dom w Ballerup, Dania. Bjerg Arkitektur. Budynek pasywny musi być zaprojektowany w kompaktowej formie. Prosta bryła, bez niepotrzebnych załamań i dodatkowych elementów znacząco zmniejsza straty cieplne budynku.
Czym jest smog?
Smog jest mieszaniną szkodliwych związków chemicznych składających się z metali ciężkich, tlenków siarki, azotu, oraz pyłów zawieszonych. Mierząc poziom smogu posługujemy się przede wszystkim ilością pyłu zawieszonego w powietrzu mierzoną w ilości mikrogramów na metr sześcienny powietrza (µg/m3). Pomiarom podlegają dwie główne kategorie cząstek PM10 i PM2,5. PM10 są to cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów - dla porównania średnica ludzkiego włosa jest około 5 razy większa. Cząstki te z łatwością mogą przedostawać się do górnych dróg oddechowych i płuc.
Wpływ na zdrowie?
Szacunki odnośnie wpływu na zdrowie są bardzo niepokojące - nawet 45 tysięcy przedwczesnych zgonów w Polsce rocznie może być wywoływane przez smog. Liczby te stają się gigantyczne gdy porównamy je z liczbą zgonów wywoływanych przez wypadki samochodowe, smog może zabijać nawet 10 razy więcej ludzi - ale nie jest to tak widowiskowe. Smog nie zabija nagle, tylko dzieje się to długimi latami - dlatego ważna jest edukacja na temat szkodliwego wpływu niskiej jakości powietrza.
Skąd się bierze smog?
Za smog odpowiadamy niestety my wszyscy. To właśnie ogrzewanie domów i mieszkań jest głównym źródłem smogu - a nie przemysł czy elektrownie (tak to wygląda w wypadku Polski, natomiast w innych krajach sytuacja potrafi być zupełnie odwrotna).
Dane statystyczne pokazują, że za ponad 50% emisji PM10 w Polsce odpowiada niska emisja - czyli przede wszystkim emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób, najczęściej węglem tanim, a więc o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych.
Niska emisja głównym źródłem smogu w Polsce [5]
Niska efektywność energetyczna budynków połączona z nieekologicznymi źródłami ciepła, a także emisją komunikacyjną sprawia, że problem zanieczyszczenia powietrza urasta do niepokojącego zjawiska.
Co możemy zrobić?
Aby walczyć ze smogiem - musimy walczyć z jego przyczyną. Podstawową radą dla przyszłych właścicieli domów jest inwestycja w energooszczędne budynki, dla obecnych - modernizacja energetyczna istniejącej tkanki. To właśnie efektywność energetyczna jest najważniejszą strategią na pokonanie problemu smogu.
Typowy dom czy typowe mieszkanie w Polsce najwięcej energii zużywa właśnie na ogrzewanie. Obniżając zapotrzebowanie na ciepło przyczyniamy się do zmniejszonego zapotrzebowania na paliwo i tym samym - do mniejszej emisji.
Dom w Tornby, Dania. Bjerg Arkitektur. Kompaktowa bryła budynku z oknami otwierającymi dom na południe. Niskie zapotrzebowanie na energię zmniejsza emisje do minimum
Budynki Pasywne
Budynki budowane w standardzie pasywnym potrzebują znacznie mniej energii niż budynki spełniające standardy Warunków Technicznych 2017, czy też budynki pretendujące do miana energooszczędnych. Podstawową ideą standardu domu pasywnego jest założenie, iż najbardziej ekologiczne kWh to te, które nigdy nie będą musiały być wykorzystane – zatem cel nadrzędny w tym standardzie obiektu to optymalizacja zużycia energii.
Dom w Hjørring, Dania. Bjerg Arkitektur. Możliwa jest też renowacja budynku do standardu pasywnego. W tym wypadku stary dom został poddany renowacji energetycznej uzyskując standard domu pasywnego
Podstawowe kryteria budynku pasywnego:
-kompaktowa bryła budynku wraz z odpowiednią lokalizacją na działce
-bardzo dobra izolacja cieplna i konstrukcja bez mostków cieplnych
-szczelna powietrznie powłoka budynku
-wysoce efektywny system wentylacyjny z odzyskiem ciepła / rekuperacja,
-wysokiej jakości okna o ocieplonych ramach oraz potrójnym oszkleniu w optymalnym ustawieniu
Izolacja, kompaktowość i lokalizacja
Kszałt budynku gra tutaj ważną rolę. Istotnym elementem dla efektywności energetycznej jest zoptymalizowany kształt budynku. Budynki powinny mieć jak najprostszą bryłę aby nie tworzyć niepotrzebnie powierzchni, które tracą ciepło. Ważna jest także optymalna lokalizacja na działce. Warto już na etapie wyboru działki porozmawiać z architektem o tym jak strony świata, wjazd na działkę, otoczenie czy roślinność wpływa na późniejsze funkcjonowanie budynku.
Dom Seniora Svanelundsbakken, Dania, Bjerg Arkitektur
Dziedzinie otwiera się w kierunku południowym. Na tych zdjęciach można zauważyć jak kierunek padania światła był jednym z czynników formujących architekturę.
Części wspólne budynku mają duże przeszklenia zwrócone w stronę południową - jednak ukryte za zewnętrznym poziomymi żaluzjami - które wpuszczają więcej światła zimowego niż letniego.
Wentylacja
Następnym ważnym elementem jest wentylacja budynku pasywnego. Wentylacja mechaniczna to płuca budynku pasywnego - pozwala zapewnić stały dostęp świeżego, pozbawionego alergenów i kurzu powietrza. Odpowiada za dobry klimat wewnętrzny budynków, likwiduje nadmierną wilgoć, a w lecie pomaga walczyć z przegrzewaniem.
W domu pasywnym stosowana jest szczelność budynku połączona z wprowadzeniem wentylacji mechanicznej przede wszystkim po to aby zredukować straty energii, która w tradycyjnym domu “wylatuje” wraz z wyrzutem powietrza przez wentylację grawitacyjną. Wentylacja grawitacyjna odpowiada za 60 proc. strat energii cieplej w budynkach. Zastosowanie rekuperatora pozwala ograniczyć te straty nawet do 90 proc.
Szczelność budynku sprawdza się za pomocą "blower door test" [6]
W domu pasywnym powietrze przechodzi przez centralę wentylacyjną, która poprzez rekuperator odzyskuje ciepło z powietrza wyrzucanego i tym ciepłem dogrzewa powietrze które jest nawiewane do budynku.
W budownictwie tradycyjnym używa się do tego celu wentylacji grawitacyjnej. Powietrze dostaje się do budynku poprzez okna, nawietrzniki i nieszczelności w bryle budynku, natomiast usuwane jest przez kominy wentylacyjne, za sprawność działania odpowiada m. in. różnica wysokości która wywołuje różnice ciśnień, ale pogoda może znacząco zmienić działanie takiej wentylacji. Nie możemy sobie także pozwolić na uszczelnienie budynku, bo w takim wypadku do wnętrz nie docierało by w ogóle świeże powietrze. Taki system powoduje dużo strat ciepła - z budynku usuwane, a przez to tracone, jest ciepłe powietrze, nie mamy też kontroli nad jakością powietrza dostającego się do budynku.
Szczelność budynku
Projektując dom pasywny przykłada się ogromną wagę do wysokiej szczelności budynku, co w połączeniu z wprowadzeniem wentylacji mechanicznej pozwala znacząco zredukować straty energii, która w tradycyjnym domu “ulatuje” wraz z wyrzutem powietrza przez wentylację grawitacyjną.
W domu pasywnym powietrze przechodzi przez centralę wentylacyjną, która poprzez rekuperator odzyskuje ciepło z powietrza wyrzucanego i tym ciepłem dogrzewa powietrze które jest nawiewane do budynku. Dzięki temu, że budynek jest bardzo szczelny, do budynku nie dostaje się w niekontrolowany sposób powietrze. W wentylacji mechanicznej stosuje się także filtry które chronią wymiennik przed wszelkimi zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu zewnętrznym. Filtry zalecane do domów pasywnych usuwają do 90% pyłu PM10. To zapewnia mieszkańców i użytkowników, że są zabezpieczeni przed smogiem wewnątrz naszych budynków. Budynki pasywne stają się oazami świeżego powietrza.
W jaki sposób budynki pasywne podwójnie chronią nas przed smogiem?
Dodatkowym atutem budynków pasywnych jest zmniejszone oddziaływanie tychże na otoczenie. Poprzez radykalną redukcję zapotrzebowania na ciepło - zapotrzebowanie na ‘paliwo’/ źródło energii dla domu jest znikome. Nawet jeśli nie zdecydujemy się na odnawialne źródła energii - już będziemy działać na korzyść środowiska decydując się na budynki pasywne, które emitują znacznie mniej w porównaniu z typowym budynkiem tego samego rodzaju. Jeśli natomiast zainwestujemy w odnawialne źródła energii, redukujemy naszą zależność od paliw kopalnych (których spalanie powoduje największe emisje i które są cenowo nieprzewidywalne) niemal do zera będziemy - jest to więc ze wszech miar atrakcyjny kierunek. Dla użytkowników zdrowy klimat wewnętrzny i ultra niskie koszty utrzymania, dla środowiska, w którym żyjemy - mniej emisji, dla nas - zdrowsze powietrze.
Dom w Vejle, Dania. Bjerg Arkitektur. Bryła budynku została zaprojektowana w sposób zwiększający południową powierzchnię elewacji. Umożliwia to zaprojektowanie większej ilości przeszkleń, które w pasywny sposób czerpią ciepło ze światła słonecznego
Podsumowanie
Reasumując, budynki w standardzie pasywnym pomagają nam przeciwdziałać powstawaniu smogu. Korzyści odczuwa zarówno mieszkaniec takiego budynku jak i społeczeństwo.
LESS KWH IS MORE
Architektura Efektywna
Autor: Mateusz Płoszaj Mazurek, Architekt w Bjerg Arkitektur Polska
Zapraszam na stronę internetową na której piszę o efektywnej architekturze: Architektura Efektywna
Zapraszam do śledzenia profilu na FB: FB Architektura Efektywna
Projekty budynków pasywnych pracowni Bjerg Arkitektur można obejrzeć na stronie: bjerg.nu
Artykuł był już publikowany w lekko zmienionej wersji na stronie Polish Green Building Council:
PLGBC: Budynki pasywne sposobem na smog. Treść tego arykułu była też tematem dwóch wystąpień na Konferencji Antysmogowej 2018 w Bydgoszczy, a także na Konferencji "Budynki pasywne i nzeb w budownictwie jedno- i wielorodzinnym" w 2018 roku na Politechnice Krakowskiej.
Bibliografia:
Siemka, fajnie że wróciłeś. Jak zwykle świetny wpis.
Domy pasywne bardzo mi się podobają - duże przeszklenia i prosta forma.
Dzięki! Postaram się znowu częściej pisać :)
Hi! I am a robot. I just upvoted you! I found similar content that readers might be interested in:
https://plgbc.org.pl/budynki-pasywne-sposobem-na-smog/
Of course, it is my article :)
Bardzo ciekawy artykuł. Mam jednak pewne zastrzeżenie do formy - większość z pokazanych budynków dla mnie, wygląda koszmarnie. W zasadzie tylko pierwszy mi się podoba. Myślę, jednak że to po prostu kwestia projektu - dom może być prosty, a nie być klockiem.
Nurtuje mnie też wykorzystanie materiałów - np. czy przy budowie domu pasywnego może sprawdzić się glina/kamień albo drewno? Czy ściany muszą być wykonane z konkretnych, nowoczesnych materiałów?
Estetyka to rzecz subiektywna. Możliwe jest zaprojektowanie bardzo różnych form - ważna jest kompaktowość.
Materiały - wszystko zależy od konkretnego projektu. Drewno jest świetnym materiałem - dobrze izoluje więc taka konstrukcja nie ma mostków termicznych. Poza tym jest bardzo ekologiczne (choć to nie definiuje domu pasywnego). Glina w połączeniu ze słomą może stanowić bardzo ekologiczny materiał o nieco gorszych właściwościach termicznych. Kamień - nie stosowałbym go do tworzenia konstrukcji budynku - nie widzę to zalet. Lepiej już technologia tradycyjna - ceramika lub żelbet. Ale może mowa tu o okładzinie ścian, a nie konstrukcji? wtedy nie ma większego znaczenia (może mieć znaczenie rozwiązanie detali - kamień jest cięzki, więc powieszenie go na elewacji będzie wymagało większych elementów mocujących - co może spowodować mostki cieplne - bo przebijamy się przez izolację)
Dzięki za wyczerpujące wyjaśnienie. Nie znam się tak dobrze na konstrukcji budynków, ale widziałem budynki z kamienia wapiennego (najczęściej budynki gospodarcze) i podoba mi się ten materiał.
Przed chwilą nawet znalazłem dom pasywny wykończony kamieniem wapiennym :) tu. Fajna sprawa.
odsyłam też do mojego starego artykułu o księżycowym drewnie.
https://steemit.com/polska/@khrom/most-sulejmana-moze-z-drewna-ksiezycowego
Jak się okazuje drewno nie tylko może się sprawdzać ale ścięte we właściwym czasie i umieszczenie we właściwie zaprojektowanej konstrukcji, czyni go najlepszym dostępnym materiałem do budowy domów na świecie ;]
co do estetyki to odsyłam do chińskiej czy japońskiej architektury.. można ładnie budować niestety dziś mamy takie czasy że ludzie wszystko robią praktycznie i estetyka poszła na drugi plan. A z resztą piękno dziś kosztuje bo elementy prefabrykowane nie mają ładnych zdobień a jedynei pozwalaja budować szybko
Nie ma problemu zeby zbudowac taki dom. Po prosu izolacja bedzie za wykonczeniem
Licza sie pewne zasady odnosnie projektowania. Materialy czesto sa wtorne,
Spoko artykuł popraw tylko pierwszy odnośnik w bibliografii bo pisze mi że nie znaleziono pliku.
Congratulations @curiosit! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOPCongratulations @curiosit! You have received a personal award!
Click on the badge to view your Board of Honor.
Do not miss the last post from @steemitboard: