Gazela
Gazela w górnoegipskiej miejscowości Komir (na południe od Esna) gazela był czczona jako święte zwierzę bogini Anuket. Bogini ta była przedstawiana niemal wyłącznie w postaci ludzkiej. Na pewnym ostrakonie występuje pod postacią gazeli i jest określana jako „Pani Nieba” i „Władczyni Bogów”. Już tryumfalna buława Narmera, na której widnieją trzy gazele za ogrodzeniem w pobliżu świątyni, świadczy o dawności kultu tego zwierzęcia. Znaczenie symboliczne gazeli, jednej z odmian antylopy, nie jest znane. Przypuszczalnie była symbolem rączości a w przypadku Anuket – zwinności i powabu. Wojowniczy bóg Reszef, zadomowiony w Egipcie od XVIII dynastii, nosi na swej koronie głowę gazeli zamiast ureusza. Gazelę jako zwierzę łowne utożsamiano z Setem.
Fragment egipskiej steli z przedstawieniem bóstw Kedesz, Min i Reszef; Luwr. Źródło: 2
Zając
Zając to święte zwierze Unut, która była czczona w XV nomie Górnego Egiptu. Ta antropomorficzna bogini nosi na głowie sztandar z leżącą zajęczycą. Figurki zająca z Epoki późnej były amuletami. Według Plutarcha Egipcjanie uważali zająca za symbol cech boskich – ze względu na jego szybkość i czułe organy zmysłów. Ponadto Egipcjanie wierzyli, że zając rodzi się z otwartymi oczami i nigdy nie mruga. Niejasny jest sugerowany niekiedy związek zająca z Ozyrysem. Jeśli znajdą się na to dowody, można będzie uznać, ze zając był symbolem księżyca. Zając jest u wielu ludów zwierzęciem „księżycowym” – tak jest np. u Chińczyków i Azteków.
Świnia
W starożytnym Egipcie świnia miała taką samą opinię jak w Palestynie i Syrii. Greccy pisarze stwierdzili, że Egipcjanie uważali świnię za zwierzę obrzydliwe i plugawe. Prawdopodobnie dlatego, że uważano ją za zwierzę towarzyszące Setowi. W Księdze Umarłych, czytamy, że Set „pod postacią czarnego dzika” napadł na boskiego Horusa i wyłupił mu oko, a według innej wersji nawet je zjadł. Na reliefach świątynnych w Edfu Horus poluje na Seta przedstawionego w postaci świni. W Księdze Bram w scenie sądu na szczycie stopni wiodących do Ozyrysa znajduje się barka, w której małpa pędzi przed sobą świnie, symbol zła. Wystarczyło tylko, że człowiek otarł się o nią, musiał wchodzić w ubraniu do rzeki, aby zmyć z siebie nieczystości. Uważano że picie mleka świni powoduje trąd. Świniopas nie miał wstępu do świątyni i byli jedynymi ludźmi, którzy mieli taki zakaz. Nikt nie poślubiłby córki świniopasa, więc małżeństwa zawierano wyłącznie we własnych kręgach.
Świnia przejawia szczególne związki z księżycem; zarzyna się ją w czasie świąt księżyca i ofiarowuje bóstwom księżyca (Ozyrysowi i Izydzie). Mit opowiada. Że bogini nieba Nut przybrała postać świni i pożarła własne dzieci (gwiazdy). Jednak co wieczór ta niebiańska maciora na nowo rodzi młode. Maciora z prosiętami jako symbol macierzyńskiej płodności i niewyczerpane źródło życia była jednym z ulubionych amuletów Egipcjan i po dziś dzień uchodzi w wielu krajach za znak przynoszący szczęście.
Apopis. Źródło: 3
Apopis
Co rano i co wieczór ten demon w postaci węża zagraża słonecznemu bogu, a zarazem istnieniu świata. Ten olbrzymi wąż jest przeciwnikiem boga i symbolem mocy rządzącym ciemnością. Należy zatem domyślać się, iż Apopis jest nikim innym, tylko nieprzyjacielem bogów – Setem. Każdego ranka, gdy słońce wynurza się ze świata podziemnego i każdego wieczora, gdy zaczyna się jego podróż przez morze nocy, na słoneczny statek napada wąż. Krew zwyciężonego i rannego Apopisa zabarwia niebo na czerwono. Wąż usiłuje również splotami ciała, nazywanymi „ławicami piasku”, powstrzymać podróż słońca. Liczne zachowane teksty rytualne dotyczą „pokonania Apopisa” i stanowią magiczną ochronę, która „naprawdę ocala przed wszelkim złem”.
Osioł
Dla Egipcjan osioł był przysłowiowym udręczonym nosicielem ciężarów. W zaświatach są demony o oślich głowach, które pilnują bram świata podziemnego. Z nielicznymi wyjątkami osioł występuje jako przeciwnik boskich mocy. Siedemdziesiąt siedem osłów staje na drodze słońca, aby mu przeszkodzić we wschodzie o poranku . Już za średniego Państwa te zwierzęta noszące zboże z pola uważano za stworzenia Seta, które zabierają Ozyrysa obecnego w ziarnie. Kiedy Set ulega potępieniu, także i jego zwierzę pada ofiarą niechęci, dlatego też starano się na wszystkie sposoby mu dokuczyć. W Epoce Późnej doszło nawet do obsesji pożerania osłów. Zabijano go w sposób okrutny i przyrządzano z niego środki magiczne. W egipskiej eschatologii czerwony osioł był jedną z najbardziej niebezpiecznych istot, którą dusza człowieka mogła napotkać podczas wędrówki po zaświatach.
Osioł w sztuce starożytnych Egipcjan. Źródło: 4
Bibliografia
- Cooper J. C., Zwierzę symboliczne i mityczne, Poznań 1998.
- Frazer J. G., Złota Gałąź, Warszawa 1978.
- Kobielus S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002
- Kopaliński W., Słownik symboli ,Warszawa 2001.
- Margul T., Zwierzę w kulcie i micie, Lublin 1996.
- Lurker M., Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan, Warszawa 1995.
- Zdjęcia:
Ten post został uznany za wysokiej jakości i otrzymał darmowe podbicie dzięki projektowi Perpetuum Mobile.
Congratulations @annanowicka! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
Click on the badge to view your Board of Honor.
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOPDo not miss the last post from @steemitboard:
SteemitBoard and the Veterans on Steemit - The First Community Badge.