Jak przygotować się do badań laboratoryjnych?

Badania laboratoryjne to najtańsze i najłatwiej dostępne źródło informacji medycznej. Są podstawą ponad 60% decyzji lekarskich, dlatego ich wyniki stanowią jeden z elementów decydujących o skuteczności i efektywności ochrony zdrowia. Dlaczego tak ważne jest prawidłowe przygotowanie pacjenta do badań?

Błąd fazy przedanalitycznej stanowi aż 68,2% wszystkich błędów w laboratorium, z czego znaczna część jest spowodowana złym przygotowaniem pacjenta. Ma to swoje konsekwencje w dalszej diagnostyce i terapii pacjenta, jak również konsekwencje ekonomiczne. W najlepszym wypadku, gdy błąd uda się wychwycić przed wdrożeniem leczenia, konieczne będzie ponowne pobranie próbki i powtórzenie badań.

Na wynik badania laboratoryjnego wpływają czynniki:

niezależne: wiek, rasa, płeć, ciąża
środowiskowe: dieta, wysiłek fizyczny, wysokość n.p.m., używki, leki, stres, pora dnia

Jak ograniczyć błędy podczas analizy wynikające z winy pacjenta i sprawić, żeby wyniki były miarodajne? Wystarczy zastosować się do kilku poniższych reguł.

1. Badanie krwi

krew należy pobrać w godzinach porannych - od 7.00 do 10.00
przyjdź na pobranie na czczo - ok. 12 h od ostatniego posiłku, lecz nie więcej niż 14 h
48 h przed badaniem unikaj wysiłku fizycznego, przed pobraniem krwi wskazane jest 5 min. odpoczynku
24 h przed badaniem nie spożywaj alkoholu i obfitych, tłustych posiłków
2 h przed badaniem nie pal tytoniu
przed badaniem nie zażywaj porannej dawki leków i ziół (chyba, że lekarz zaleci inaczej)
przed badaniem możesz wypić niewielką ilość wody

2. Badanie ogólne moczu

do badań należy oddać poranną próbkę moczu
przy zachowaniu zasad higieny, pobierz mocz ze środkowego strumienia - 1 porcja do toalety, 2 porcja do pojemnika jednorazowego opisanego imieniem i nazwiskiem oraz godziną pobrania
mocz należy dostarczyć w określonej ilości - min. 10 ml
przed pobraniem zaleca się stosowanie swojej zwyczajowej diety i unikanie wysiłku fizycznego
należy powstrzymać się od stosunków płciowych na 24 h przed badaniem
należy umyć ciepłą wodą bez mydła okolice ujścia cewki moczowej
nie zaleca się pobrania moczu w okresie od 2 dni przed menstruacją do 2 dni po jej zakończeniu

3. Dobowa zbiórka moczu

należy przygotować czysty 3 litrowy pojemnik
w laboratorium należy uzyskać informację o konieczności dodania do pojemnika stabilizatora
1 poranną porcję moczu oddać do toalety, następnie rozpocząć 24 h zbiórkę
każdą porcję moczu należy oddać do pojemnika, zanotować godzinę rozpoczęcia i zakończenia zbiórki
pojemnik z moczem należy przechowywać w lodówce
po zakończeniu zbiórki zawartość 3 litrowego pojemnika należy wymieszać, zmierzyć objętość i odlać 50-100 ml do jednorazowego pojemnika
na kartce dołączonej do pojemnika podać: czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki, całkowitą objętość moczu, ciężar ciała, wzrost

4. Badanie bakteriologiczne moczu

do badania należy oddać poranną próbkę moczu
należy umyć ręce wodą z mydłem, wytrzeć ręcznikiem papierowym
nie wolno dotykać wewnętrznych ścianek jałowego pojemnika i przykrywki, należy chwytać zewnętrzne ścianki, a przykrywkę odłożyć wewnętrzną stroną do góry
kobiety: jedną ręką rozchylić wargi sromowe większe odsłaniając ujście cewki moczowej
mężczyźni: zsunąć napletek odsłaniając ujście cewki moczowej
okolice cewki moczowej przetrzeć jałowym gazikiem lub ręcznikiem papierowym
1 porcję moczu oddać do toalety, 2 porcję do pojemnika (do 1/3 jego objętości)
natychmiast po napełnieniu należy zamknąć pojemnik i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium - do chwili transportu przechowywać w lodówce

5. Badanie kału

przed pobraniem próbki kału opróżnić całkowicie pęcherz moczowy
do specjalnego pojemnika zaopatrzonego w łopatkę pobieramy małą ilość kału (wielkości orzecha laskowego)
ważne, aby pobrany kał pochodził z różnych miejsc tej samej porcji kału
do badań mikrobiologicznych należy użyć pojemników jałowych i próbkę jak najszybciej dostarczyć do laboratorium (w ciągu 1 h)
do badań sanitarno-epidemiologicznych należy pobrać 3 porcje kału, z 3 różnych wypróżnień w ciągu 3 kolejnych dni, pobrane próbki trzymać w lodówce

6. Badania mikrobiologiczne

Wymazy z gardła/migdałków/jamy ustnej/nosa/języka - pobiera się rano, na czczo, przed umyciem zębów, po przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

Wymazy ze spojówek/wydzielina oczna/wydzielina ropna z ucha/wymazy z ucha zewnętrznego - przed pobraniem nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu

Wymazy z narządów płciowych męskich: cewka moczowa/napletek/wydzielina gruczołu krokowego - zachować 3-dniową wstrzemięźliwość seksualną, nie płukać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie stosować maści, nie oddawać moczu 2-3 godziny przed pobraniem wymazu

Wymazy z narządów płciowych żeńskich: przedsionek pochwy/pochwa/kanał szyjki/cewki moczowej/srom - zachować 2-dniową wstrzemięźliwość seksualną, nie wykonywać zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych okolicy narządów płciowych, nie oddawać moczu przynajmniej 2-3 godziny przed pobraniem wymazu

Wymazy ze zmian skórnych/owrzodzenia/czyraki/trądzik - przed pobraniem nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu

Pobieranie plwociny na posiew - materiał do badania należy odkrztusić w dniu badania, rano, na czczo, po umyciu zębów i przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

Materiał mikologiczny: włosy/paznokcie/skóra - przed pobraniem materiału nie stosować maści, kremów oraz środków odkażających, nie stosować lakieru do paznokci, zmywacza do paznokci z acetonem przez 3-4 dni przed pobraniem, szamponów ze środkami odkażającymi i przeciwgrzybiczymi, zbyt długie paznokcie obciąć (jednak niezbyt krótko), przed pobraniem materiału umyć wodą z mydłem i wysuszyć skórę w okolicy zmienionego chorobowo miejsca.

Takie przygotowanie jest konieczne do właściwej interpretacji wyników przez diagnostę laboratoryjnego i lekarza. Jeżeli chcecie, w następnych częściach mogę omówić wyniki poszczególnych badań laboratoryjnych, oraz możliwe przyczyny odchyleń od normy. Pozdrawiam i zapraszam do komentowania :)

Źródła:
https://www.mp.pl/
https://diag.pl/
https://www.nik.gov.pl/
https://www.bd.com/
https://www.sarstedt.com/
http://www.biomerieux-diagnostics.com/
https://www.doz.pl/
http://www.badania-medyczne.pl/
https://www.shutterstock.com/