Planeta Ziemia, na której żyjemy posiada już ponad 4,5 miliarda lat. Przez miliony lat zmieniała się przez różnego rodzaju wydarzenia. Niektóre wydarzenia miały charakter tylko lokalny, zaś inne wpływały całościowo na planetę. Niewątpliwie tymi drugimi wydarzeniami są erupcje największych wulkanów w dziejach świata. Dziś chciałbym przedstawić kilka z największych erupcji jakie miały miejsce na naszej planecie.
Aby zacząć zestawienie powinniśmy zdać sobie sprawę o Indeksie Eksplozywności Wulkanicznej (VEI), który określa siłę erupcji wulkanicznej. Indeks ten składa się z ośmiu stopni. Stopień pierwszy jest najsłabszą erupcją, zaś 8 największą.
Uznanie erupcji wulkanu na dany stopień w indeksie VEI określa objętość materiału wyrzuconego przez wulkan oraz na jaką się ten materiał uniósł.
Zacznijmy od połowy skali.
- W stopniu 4, erupcja wyrzuca z siebie poniżej 0,1km sześciennego materiału.
- W stopniu 5, erupcja wyrzuca od 0,1 do 1km sześciennego materiału
- W stopniu 6, erupcja wyrzuca od 1 do 10km sześciennych materiału
- W stopniu 7, erupcja wyrzuca od 10 do 100km sześciennych materiału
- W stopniu 8 i największym, erupcja wulkanu wyrzuca z siebie ponad 1000km sześciennych materiału.
W przypadku stopnia 8 ilość wyrzuconego materiału jest olbrzymia. To tak jakby z wulkanu wyskoczył blok o wielkości 10x10x10km!
Aby zobrazować sobie jakie skutki przynoszą określone stopnie w VEI można przytoczyć tutaj wybuch wulkanu z 2010 na Islandii, który to sparaliżował ruch lotniczy w całej europie, choć to był tylko wybuch oceniany w indeksie na stopień czwarty. Czyli wulkan wyrzucił z siebie "jedynie" 0,1km sześciennego materiału.
Jest to dosyć mało w porównaniu z stopniem np: 7.
No dobra, wszyscy czekamy na zestawienie, więc zaczynamy. Miłej lektury :-)
1.Huaynaputina-Peru [VEI-6]
Wulkan Huaynaputina, o ciekawej nazwie, prawdopodobnie wkurzającej Putina ;p znajduje się w południowej części Peru na wyżynie wulkanicznej. Jego erupcja 19 lutego 1600 roku przyczyniła się do zniszczenia miast Arequipa oraz Moquengua. Oprócz zniszczenia tych miast erupcja ta miała zasięg globalny przyczyniając się do obniżenia temperatur na ziemi, co pośrednio przyczyniło się do klęski głodu w Rosji. Wybuch ten wyrzucał błoto i skały na odległość ponad 120km od szczytu. Była to największa erupcja odnotowana w dziejach w Ameryce Południowej.
2.Santamaría-Gwatemalia [VEI-6]
Czynny wulkan położony w południowo-zachodniej Gwatemali. Jego wiek szacuje się na około 30tys.lat. Przez kilka tysięcy lat erupcje z tego wulkanu były częste by następnie "uspokoić się". Po okresie uśpienia wystrzelał niczym korek od szampana. W 1902 roku erupcję tego wulkanu poprzedzały częste, lecz lekkie wstrząsy by 24 października nastąpił potężny wybuch pochłaniający bezpośrednio 5tys. ofiar. Dodatkowo pośrednio pochłonął dodatkowe 1,6tys. ludzkich istnień.
3.Montagne Pelée-Martynika [VEI-4]
Jest to najsłabszy wybuch wulkany na liście, ale podjąłem decyzję o jego wstawieniu tutaj ze względu na zniszczenia jakich dokonał.
8 maja 1902 roku erupcja wulkanu Montagne Pelée doprowadziła do powstania lawiny piroklastycznej, która pędząc na miasto Saint-Pierre dokonała straszliwych zniszczeń. Erupcja ta pochłonęła ponad 30tys. ofiar. Tragedię tą przeżyły jedynie trzy osoby z miasta: Młody szewc Léon Compère-Léandre, Havivra Da Ifrile oraz Marynarz Louis-Auguste Cyparis.
4.Krakatau-Indonezja [VEI-6]
Kto nie słyszał o słynnym Krakatau? Chyba każdy z nas kiedyś usłyszał tą nazwę, ze względu na potęgę energii jaka była wyzwolona przez ten wulkan oraz przez skutki jakie były następstwem tej erupcji.
26 sierpnia 1883 nastąpiła pierwsza erupcja wyrzucająca ogromne ilości pyłów i skał. Wybuch wulkany słyszalny był z odległości nawet 4300km. Oprócz eksplozji z 26 sierpnia wulkan pokazywał swoja siłę przez ponad 22 godziny. Każda z eksplozji powodowała ogromne fale tsunami o wysokości dochodzących ponad 40metrów. Erupcję wulkanu można było dostrzec z odległości nawet 4300km. Wybuch Krakatau spowodował śmierć 40tys. osób. Popiół z wulkanu pokrył niemal 70% powierzchni Ziemi, Słońce widziane z Ziemi przez trzy lata miało zabarwienie zielone, Księżyc niebieskie, a wybuch ocenia się na ponad 200 megaton trotylu.
5.Mount Pinatubo-Luzon, Filipiny [VEI-6]
2 kwietnia 1991 tubylcy zauważyli parę wydobywającą się z góry, informacja ta dotarła do wulkanologów, którzy ocenili, że 5 czerwca ogłoszono III stopień alarmu(erupcja w ciągu 2 tygodni), następnie 7 czerwca decyzja została zmieniona i stopień podwyższono do IV oznaczającego erupcję w ciągu 24 godzin. Erupcja jednak nastąpiła 15 czerwca. Jej siłę oceniono na 6 w skali VEI. Erupcja zabiła ponad 800 osób. Pyły opadające na domy miały taką masę, iż dachy nie wytrzymywały ciężaru i się załamywały. Po wybuchu wielkość wulkanu zmniejszyła się z 1745m.n.p.m do 1485m.n.p.m. Słup pyłu ze zdjęcia ma wysokość 35km.
6.Changbaishan-Chiny/Korea [VEI-7]
Wulkan ten znajduje się na granicy Chiński Koreańskiej. Ostatnia erupcja tego wulkanu miała miejsce w 1702 roku, która spowodowała wyrzucenie materiałów wulkanicznych na odległość ponad 1200km. Po eksplozji powstała olbrzymia koldera o średnicy 4,5km i głębokości kilometra. Obecnie w zagłębieniu po wulkanie znajduje się jezioro.
Przez prawie 300 lat nie zanotowano aktywności wulkanu, aż w 1994 roku odkryto emisję gazów z wierzchołka i gorących źródeł.
7.Thira-Grecja [VEI-7]
Wulkan Thira przyczynił się w dużym stopniu do zniszczenia cywilizacji minojskiej. Przed erupcją wulkanu coraz częstsze trzęsienia ziemi zaczęły nawiedzać wyspę, co spowodowało panikę i ucieczkę ludności z wyspy.
Erupcja wulkanu spowodowała zapadnięcie się go o około 300-400 metrów oraz powstanie olbrzymiej koldery o średnicy 10km. Pumeks na dnie morza sięga aż 80m w odległości 20-30km od wyspy. Szacuje się, że zapadnięcie wyspy mogło spowodować tsunami o wysokości nawet 200m.
8.Ilopango-Salwador [VEI-6+]
Erupcja tego ogromnego wulkanu spowodowała zniszczenia miast Majów, którzy ze względu na erupcję musieli udać się na północne tereny. Wybuch tego wulkanu około 260r.n.e spowodował zebranie się popiołów o wysokości dochodzących nawet do 50m! W odległości 60 km od wulkanu pyły pokrywały miejscami ziemię na ponad metr wysokości. Na powierzchni ponad 2,5tys.km kwadratowych przy wulkanie nie było możliwe życie przez prawie dwa wieki.
9.Tambora-Indonezja [VEI-7]
Tambora jest aktywnym wulkanem, którego wybuch był najsilniejszym wybuchem zaobserwowanym i zbadanym przez człowieka. Erupcja tego potężnego wulkany wydarzyła się w kwietniu 1815 roku i była słyszana z ponad 2000km. Materiał wyrzucony przez Tambore to według szacunków około 100km sześciennych. Dodatkowo według szacunków wulkan przed erupcją mógł mieć wysokość sięgającą 4200m.n.p.m, gdzie teraz jego wysokość to 2850m.n.p.m.
Popiół wulkaniczny z erupcji rozniósł się na ponad obszar ponad 1300km od wulkanu. Słup wybuchu miał wysokość około 44km, a pył w odległości 900km miał centymetrową warstwę.
Do skutków erupcji należy zaliczyć tak zwany "Rok bez lata", podczas którego nastąpiły braki w plonach, głód i ogólne obniżenie temperatury na świecie o 3-4 stopnie. Oprócz tego do skutków należy doliczyć fale tsunami, trzęsienia ziemi, śmierć prawie 12tys.osób bezpośrednio po erupcji, w tym zagłada ludu Tambora oraz wiele ofiar pośrednich.
11.Toba-Sumatra [VEI-8]
.jpg)
To już nie jest wulkan, to superwulkan, który wybuchając około 75 000lat temu zmienił całkowicie klimat na ziemi. Przez ponad 1800 lat w atmosferze unosiły się pyły po wybuchu. Pyły te ograniczyły docieranie promieni słonecznych do powierzchni i spowodowały zimę wulkaniczną, a ta spowodowała masowe wymieranie gatunków. Blisko było to tego, że człowiek by nie przetrwał tego wybuchu. Szacuje się, że erupcję i skutki Toby przetrwało tylko kilka tysięcy Homo Sapiens.
10.Yellowstone-USA [VEI-8]
Kolejny superwulkan, na którego zwraca się szczególną uwagę, ze względu na bliskość komory magmowej od powierzchni(5-10km), oraz okres od ostatniej erupcji wynoszący już 640tys.lat. Szacuje się, że wyrzucone wtedy materiały wulkaniczne mogłyby zapełnić Kanion Kolorado 11 razy. Był to jeden z największych wybuchów, o jakich wiemy, jakie zdarzyły się na Ziemi.
Szacuje się, że po wybuchu superwulkanu Yellowstone o wymiarach 55x80km część USA całkowicie przestałaby istnieć. Zima wulkaniczna przyszłaby tak jak w przypadku superwulkanu Toba na setki lat. Liczba ofiar w ludziach wyniosłaby prawdopodobnie 5 miliardów. Wulkan ten mógłby zatrzymać rozwój naszej cywilizacji na setki lat, lub nawet całkowicie ją zniszczyć.
Dziękuję za uwagę poświęconą na przeczytaniu o tych dziesięciu największych erupcjach w dziejach historii. Oczywiście jeśli miałbym pisać tylko o tych najpotężniejszych w dziejach Ziemi, to nie znalazło by się tutaj w zestawieniu 8 z 10 przedstawionych. Co ciekawe najbliżej Polski znajduje się superwulkan w Niemczech o nazwie "Laacher See", oddalony o 530km od granicy Polski. Superwulkan ostatni raz wybuchł około 12,9tys.lat temu. i jego erupcje regularnie odbywają się co około 12tys.lat.
W 2011 roku odkryto narastające wstrząsy, co mówi nam, że superwulkan zaczyna się wybudzać. Jego erupcja nie będzie jednak tak potężna jak erupcja Toby czy Yellowstone, ale może zakryć znaczną część Europy i światło słoneczne całkowicie przez kilka dni może nie być dla nas widoczne. Erupcja ta doprowadzi także to do obniżenia temperatury na świecie, a co za tym idzie klęski urodzaju w postaci zniszczonych plonów oraz śmierci ludzi. Już teraz mówi się, że decyzja związana z wygaszaniem elektrowni atomowych w Niemczech jest spowodowana wybudzaniem Laacher See.
Spodobał się artykuł? Daj UPa i skomentuj :P
Wulkany interesowały mnie od zawsze, se pomyśłaem: "a gdzie Karakatua", przeczytałem post raz jeszcze i jest!
Bardzo ciekawe a zarazem przerażające zestawienie.
Krakatau :) pamiętam jak czytałem te ciekawostki za dzieciaka i rozkoszowałem się tą nazwą, Krakatau!
Czyli jak mieszkam bardziej na wschodzie to Laacher See mi nie zagraża?
To zależy od wielu czynników. Od wiatru w chwili erupcji, od mocy wybuchu, od ilości materiału jaki się wydostanie i na jaką wysokość.
Ale im dalej tym lepiej :D