Kripto paraların dünya çapında yaygınlaşması ve herhangi bir otoriteye bağlı olmamaları sebebiyle haklarında yasal düzenleme yapmak oldukça güçtür. Bu sebeple devletler genel anlamda kripto paraları yasaklayamadığı gibi yasal bir zemine de oturtamamaktadır. Buna karşılık Kırgızistan, Bolivya, Bangladeş ve Ekvator gibi bazı ülkeler kripto para ile yapılan her türlü işlemin yasal olmayacağını hüküm altına almıştır. Ülkemiz bu konuya hala daha çekimser yaklaşmaktadır. Japonya ise bitcoini 2017 yılının başında yasal bir zemine oturttu ve ülkesindeki hertürlü ödemeler için kullanılabileceğini hüküm altına aldı.
Ülkemizde kripto paralara ilişkin bir düzenleme var mı?
6493 Sayılı Ödeme ve menkul kıymet mütabakat sistemleri, ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşları hakkındaki kanunun 3. Maddesinin c fıkrasında elektronik paranın ne olduğunun tanımı yapılmıştır. Buna göre;
Elektronik para: Elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değeri ifade eder.
Peki bu tanım kripto paraları kapsayacak mıdır?
Bu konu doktrinde hala tartışmalı olmakla birlikte Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumunun 2013 yılının sonunda yaptığı açıklamada açık bir şekilde kripto paraların bu tanıma uymadığı söylenmiştir. Bunun gerekçesi olarak da kripto paraların merkezi bir kurum tarafından piyasaya sürülmemesi, piyasa dahilinde kontrolünün mümkün olmaması ve bu paraların maddi karşılığı hakkında bir garanti verilemiyor oluşudur.
Fakat şunu unutmamak lazımdır; BDDK’nın yaptığı yorum kripto paralara hükümetin bakış açısını bize yansıtmaktadır. Bu hukuki değil siyasi bir yorumdur. Kripto paralarla ilgili hukuki bir uyuşmazlık söz konusu olduğunda mahkemeler kendi yorumlarını yapacaklardır. Uyuşmazlıklar çıktıkça ve özellikle yargıtay kararları biriktikçe kripto paralara ilişkin gerçek hukuki yorumun ne olduğunu öğrenebileceğiz. Şuan daha yeni yeni bu uyuşmazlıklar yargıya yansımaya başladığı için benim tahminimce en az bir 5 yıl daha kripto paraların hukuki statüsü konusunda kesin bir kanaat oluşamayacaktır.
Kripto paraların hukuki anlamda tam bir muamma olduğunu belirttikten sonra sanırım şu sorunun cevabını vermek gerekecek. Bitcoin yasal mı?
İçiniz şu konuda oldukça rahat olsun ki; Kripto para almak-satmak, yatırım yapmak veya madenciliğini yapmak kesinlikle suç değildir. Bunun dayanağı da ceza hukukundaki kanunilik ilkesidir(Kanunsuz suç ve ceza olmaz). Yani cezai anlamda ortada bir sorun yoktur. Fakat kripto paralara ilişkin olan işlemleriniz hukuki koruma altında değildir. Bu işlemler bir nevi eksik borç hükmündedir. Çünkü bir hukuki koruma olabilmesi için devletin kripto paralar üzerinde yaptırım gücünün olması gerekmektedir. Fakat kripto paraların doğası gereği bu mümkün değildir.
Devletin üzerinde yaptırım gücü olan her kurum/kuruluş vatandaşın bütün haklarını sömürmeye yönelik tasarlanmış zaten.
Ne yapayım devlet yaptırımını :)
Devletin bir noktada kripto paraların ne olduğunu düzenlemesinin önemli ve zorunlu olduğuna inanıyorum. Çünkü hayatta içinde bir şekilde para olan herşeyde birçok uyuşmazlık çıkıyor. Bunların ne şekilde çözümleneceğini de hukuk kuralları belirliyor. Eğer devlet bu konuda bir adım atmaz ise ileride çok büyük mağduriyetlerle karşılaşacağız.
Diğer bir yandan, ilk cümlenize kesinlikle katılıyorum. Hukukta iki tane kavram vardır. "De lege lata/de lege ferenda". 'De lege lata' olan hukuk anlamına gelir. Yani sizin dediğiniz kurumların sömürü kültürü içinde kurulması ve faaliyet göstermesi 'de lege lata' oluyor. Fakat biz burada 'de lege ferenda'yı, yani olması gereken hukuku konuşuyoruz. Olması gereken hukukta kripto paralara ilişkin yapılan düzenlemeler eminim ki kripto para kullanıcılarına daha çok hak verecek ve bu hakları koruyacaktır.
Ayrıca yorumunuz için teşekkür ederim :)